Toplumsal Değişimin Ahlaki Çatlağı: Elena
Authors : Perihan TAŞ ÖZ
Pages : 495-511
Doi:10.31123/akil.532822
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2019-06-30
Article Type : Research
Abstract : Bu çalışma, son dönem Rus Sinemasının genç kuşak yönetmenleri arasında oldukça önemli bir yeri olan Andrey Petrovich Zvyagintsev’in Elena (2011) isimli filmini, toplumsal değişimin ahlak ve vicdan kavramı üzerinde yarattığı etkiyi merkeze alarak analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, sosyolojik çözümleme yöntemi ile filmin ele aldığı dönemdeki toplumsal değişimlere, bu değişimin simgesel temsiliyetleri olan karakterler ve onların hikâyeleri üzerinden bakılmıştır. Başta Elena olmak üzere, filmdeki tüm karakterlerin içinde olduğu zorunlu ilişkilerin yansıttığı toplumsal değişim aynasının çatlaklarında, vicdan ve ahlak kavramlarının çarpıcı bir biçimde sorgulandığı görülmektedir. Platon’dan Aristoteles’e, Spinoza’dan Kant’a birçok felsefeci tarafından çeşitli bağlamlarda tartışılmış olan ahlak felsefesinin en dikkat çekici tartışmalarından birisi Friedrich Nietzsche tarafından şekillendirilmiştir. Ahlakın, güç istenci ile olan ilişkisine vurgu yapan yaklaşımı ile oldukça farklı bir bakış açısı ortaya koyan Nietzsche’nin görüşleri eleştirel bağlamda ele alınmış ve ahlaki özne olması beklenen insanın, hızla değişen bir toplumsal yapı içerisinde, vicdanını neye göre temellendireceği sorusuna film üzerinden yanıt aranmıştır. Çalışmanın savı, bu soruya ancak ilgili toplumsal yapı ve güç ilişkilerinin analizi ile yanıt bulunacağıdır. Yani bireyde tezahür eden bir sorun başlı başına ahlakı tartışmak için yeterli bir ölçüt olmadığı gibi, kişilerarası ilişkilerin ahlaki bağlamda tartışılacağı en doğru eksen, toplumsal yapı ve güç ilişkilerinin kendisidir. Daha önce yönetmiş olduğu Vozvrashchenie (Dönüş) ve Izgnanie (Sürgün) filmleriyle, insan odaklı hikâyelere toplumsal bir çerçeveden bakmayı ustalıkla başarmış olan Zvyagintsev’in bu filminin; sadece Rusya’da değil, tüm dünyada küreselleşme etkisiyle yaşanan toplumsal değişimin bireyler ve toplumsal ilişkiler üzerinde yarattığı sonuçları ahlaki bağlamda tartışmaya açması bakımından evrensel bir nitelik taşıdığı düşünülmektedir.Keywords : toplumsal değişim, ahlak, vicdan, Andrey Petrovich Zvyagintsev