- İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi
- Vol: 40 Issue: 1
- İkinci Adam ya da Kayda Değer Bir İstisna: Sosyal Bilimlerde Konumlandırılamayan Bir Düşünür Olarak ...
İkinci Adam ya da Kayda Değer Bir İstisna: Sosyal Bilimlerde Konumlandırılamayan Bir Düşünür Olarak Marcel Mauss
Authors : Şeyda Sevde Tunçbilek
Pages : 499-539
View : 16 | Download : 8
Publication Date : 2020-07-23
Article Type : Research
Abstract :Fransa’da antropolojinin kurucusu Marcel Mauss (1872-1950) gerek dönemin koşulları ve sosyal ilişkilerinin getirdiği yük gerekse teorik genellemelere karşı temkinli yaklaşımı sebebiyle çok geniş bir yelpazede kaleme aldığı çalışmalarını kavramsal bir çerçeveye oturtarak genel bir kurama dönüştürmemiştir. Bu nedenle Mauss’un disiplinler arasındaki geleneksel sınırları tek hamlede geçen çalışmalarını kategorize etmek, düşünsel izleğini takip etmek, epistemolojik ve metodolojik anlamda modus operandisini sabitlemek oldukça güçtür. Mauss’un fragmanlar halinde kalan çalışmaları uzun süre Durkheim’ın sosyoloji projesinin bir tamamlayıcısı olarak görülmüş, Mauss doğal ve zorunlu bir vârislik pozisyonuna mahkûm edilmiştir. Ancak 1980’li yıllardan itibaren bu tür yaklaşımlar irtifa kaybetmiş; inançlar, ritüeller, düşünce kategorileri, semboller, bedensel teknikler ve kolektif temsiller gibi ilgi alanları ve toplumsal olguların bütünselliği, etnosentrizm eleştirisi, sosyal morfoloji incelemeleri, kültürel görecelilik savunusu gibi yönelimleri ile Mauss’un sosyal bilimler tarihinde kayda değer bir istisna olduğu düşüncesi gündeme gelmiştir. Bu çalışma, Mauss’un sosyolojik ve antropolojik yaklaşımının özgün yanlarının altını çizerek, Mauss’u Durkheim düşüncesine bitişik okumaktan vazgeçen ve orijinalliğini teslim eden akıma büyük ölçüde katılmaktadır. Ancak burada Mauss’un ikinci adam pozisyonu ile kayda değer bir istisna olma hâli arasında salınan çalışmaları Durkheim ve Mauss arasındaki insani ve mesleki yakınlıkları görmezden gelmeyen ama aynı zamanda Mauss’u Durkheim-merkezli okumalara da hapsetmeyen alternatif bir okuma biçimiyle ele alınmaktadır.Keywords : Antropoloji, Sosyoloji, Bütünsel toplumsal olgu, Armağan, Habitus, Sembolik anlam, Bedensel teknikler