- İslam Medeniyeti Dergisi
- Vol: 8 Issue: 50
- Hicri İkinci Yüzyılda Hanefi Mezhebinin Oluşumunda Rol Oynayan Siyasi Faktörler "Analitik Çalış...
Hicri İkinci Yüzyılda Hanefi Mezhebinin Oluşumunda Rol Oynayan Siyasi Faktörler "Analitik Çalışma"
Authors : Muhammed Emin UYGUR
Pages : 85-105
Doi:10.55918/islammedeniyetidergisi.1200850
View : 6 | Download : 1
Publication Date : 2023-01-05
Article Type : Research
Abstract :Hanefi mezhebinin teşekkülü, fıkıh mezhebleri ve Müslümanlar arasında ilk kabul görülen ve erken yayılan bir Fıkh ekolüdür. Bir fıkhi doktrin olarak oluşumu kökeni itibarı ile Hicri ikinci yüzyılın başlarına kadar uzanır. Özellikle İmam Ebu Hanife’nin H.120’de Şeyh Hammâd bin Ebû Süleyman\'ın ardından fetva ve öğretim kürsüsüne yükselişiyle başlar. Onun doğuşu Hadis Rivayeti, fetva ve Kelam (Akaid) gibi ilimleri arasında hiçbir fark olmayan bir zamana denk gelir. Hanefi Mezhebi, ümmet içinde çoğunlukla benimsenmiş ve siyasi gücü elinde bulunduran Emeviler, ardından Abbasiler tarafından kabul edilmiştir. Hanefi Mezhebi o dönemde bir hukuk ekolü olarak birleştirici bir metodoloji ve disiplinli yöntemler içinde oluşmasında önemli rol oynayan siyasi faktörlerin olduğuna inanılmaktadır. Hanefi mezhebi o dönemdeki siyasî ve ilmî dönüşümlerle karşı karşıya kalmıştı. Siyasi güçler bu ilmî yapının gücü ve insanlar üzerindeki etkisini gördüklerinde, ibadet ve muamelatlardaki farklılıklarını azaltma, halkı ve kamuoyunu kontrol etmede onu istismar etmek istemişlerdi. Bununla birlikte sosyal ve politik muhalifleri zabtetmede kullanmaya çalıştığı da görülmektedir. Siyasi güç odaklarının muhalefet isimlerin getirebileceği potansiyel riski azaltma için halkı ve kamuoyunu kontrol altında tutmak amacıyla çağın âlimleri ve toplumu etkileyebilecek insanlar kullanmak istedikleri görülmektedir. Diğer yandan yetkilerini meşrulaştırmak amacıyla İmam Ebu Hanife’nin kabul etmemesine rağmen, kadı atayarak onun tartışma ve diyalog yeteneğinden faydalanıp rakiplerini susturmaya çabaladığı ve buna yönelik inisiyatif aldığı kayıtlarla ispatlanmaktadır. Bu çalışmada İmam Ebu Hanife\'nin hayatı, fıkhî ve siyasî konumu hakkında genel bir betimleme ve izlenim sunulması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda Hanefi mezhebinin şekillenme sürecinde rol oynayan en önemli iç ve dış faktörlerden bahsedilecektir.Keywords : Ebu Hanife, Hanefi Mezhebi, Siyasî Faktörler, H. 2. Yüzyıl., Fıkhın Gelişimi, , Siyasi İçtihat, Abu Hanifa, Hanafi School, Political Factors, Development of Fiqh, Political Jurisprudence, 2nd Century AH.