- Şarkiyat
- Vol: 12 Issue: 4
- XIX. YÜZYILDA KÜRTLER ARASINDA HÂLİDÎLİĞİN YAYILMASINA KADİRÎ AİLELERİN TEPKİSİ
XIX. YÜZYILDA KÜRTLER ARASINDA HÂLİDÎLİĞİN YAYILMASINA KADİRÎ AİLELERİN TEPKİSİ
Authors : Abdulcebbar Kavak
Pages : 1183-1200
Doi:10.26791/sarkiat.787771
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2020-12-31
Article Type : Research
Abstract :XIX. Yüzyılda İslam dünyasındaki tasavvufî hareketler içinde Hâlidîliğin ayrı bir yeri vardır. Müceddidî şeyhi Mevlânâ Hâlid’in Şehrezor’da temelini attığı Hâlidîlik, Bağdat ve Şam’da bulunduğu yıllarda İslam coğrafyasının büyük bir kesimine yayılma imkânı bulmuştur. Mevlânâ Hâlid’e ilk ciddi destek, şüphesiz Şehrezor ve çevresindeki Kürt elitinden gelmiştir. Büyük çoğunluğu ilmiye sınıfı mensubu olan Şehrezorlu bu şahsiyetlerin nüfuzlu ailelere ve aşiretlere mensubiyeti, Hâlidîliğin bu bölgede yayılmasını hızlandırmıştır. Şehrezor’da Hâlidîliğe verilen desteğin bir benzeri çok geçmeden Irak, İran ve Anadolu’da yaşayan Kürtlerden gelmiştir. Hâlidîlik Kürtler arasında hızla yayılarak güçlü bir toplumsal zemine oturmaya başlamıştır. Bu durum Irak’ta faaliyet yürüten Berzencî, Talabanî, Haydarî, Birîfkanî, Anadolu’da Nehrî, Arvasî, Firsafî ve Âbrî, İran’da Şeyh Baba, Sure ve Gaşîhanî gibi Kadirî aileleri de etkilemiştir. Bu ailelerin bir kısmı Hâlidîliğe muhalefet ederken, bazıları tarafsız kalmayı diğer bir kısım aileler ise tasavvufî faaliyetlerini bu yeni oluşumun şemsiyesi altında yürütmeyi tercih etmişlerdir. Bu makalemizde XIX. Yüzyılda Kürtler arasında etkin olan Kadirî ailelerin Hâlidîliğe karşı tepkilerini irdelemeye gayret edeceğiz.Keywords : Tasavvuf, , XIX. Yüzyıl, , Kürtler, , Kadirîlik, , Hâlidîlik, , Kadirî Aileler.