- Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
- Vol: 11 Issue: 19
- 2005 YILI COĞRAFYA ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMA DÜZEYİ: 9. SINIF COĞRAFYA PROGRAMI ÖRNEĞİ
2005 YILI COĞRAFYA ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMA DÜZEYİ: 9. SINIF COĞRAFYA PROGRAMI ÖRNEĞİ
Authors : Niyazi Kaya, Eyüp Artvinli, Ihsan Bulut
Pages : 40-59
View : 16 | Download : 7
Publication Date : 2008-06-01
Article Type : Research
Abstract :Problem Durumu: Milli Eğitim Bakanlığı, uzun yıllardır beklenen ilk adımı atarak 2005 yılında bu konuda yeni bir coğrafya öğretim programı hazırlamış ve aynı yıl uygulamaya koymuştur. Bu yeni programların yaklaşımı, etki-tepki, sebep-sonuç açıklamalarına dayalı davranışçı öğrenme yaklaşımı yerine, büyük oranda sebep ve çoklu sonuçlara dayalı yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına kaydırılmıştır (M.E.B., 2005). Bu programları uygulayan öğretmenlerin programları tanıma ve uygulamadaki kararlılığı, programlara yönelik duyuşsal özellikleri ve meslektaşları arasındaki işbirliğinin düzeyi programların uygulamadaki başarısını etkilemektedir. Güler’e (2003: 54) göre, hazırlanan programların uygulamaya geçirildikten sonra, gruptaki bireyler ya da grubun bütünü tarafından ne ölçüde özümsendiğinin, kavranıldığının değerlendirilmesi, dolayısıyla da geliştirilmesi, en az programın kendisi kadar önemli bir konudur. Şimdiye kadar söz konusu edilen düşünceler ve görüşlerden hareketle, bir programın sadece teorik olarak niteliği ya da getirdiği yaklaşım ile değerlendirilemeyeceği; uygulama ile bütünleştirilmesi gerektiğini açıkça göstermektedir (Bulut, 2006:7). Erden’e (1998:2) göre, uygulanan programların aksaklık ve eksiklikleri giderildikçe, toplumdaki ve bilim alanlarındaki değişmelere göre yeniden düzenlendikçe, diğer bir deyişle, programlar geliştirildikçe eğitimin niteliğinin de artması beklenir. Bu nedenle asıl önemli olanın, eldeki programın yaklaşımı ve niteliğinin yanında, çıktıyı nitelikli ürün olarak şekillendirecek olan öğretmenler tarafından programın nasıl algılandığı, ne şekilde uygulamaya sokulduğu ve ne düzeyde uygulanabildiğidir. Eğitim programı tasarısı, uygulamaya esas olan bir kitap ya da kılavuz kaynaktır. Program tasarısı ilkelerine uygun olarak hazırlanan programlar uygulamada işlerlik kazanırlar. Program geliştirme ve değerlendirme faaliyetlerinin odak noktası tasarlama olmakla birlikte, uygulama göz önünde bulundurulmaksızın gerçekçi bir değerlendirme yapmak mümkün değildir (Erden, 1998:9). Bu nedenle, oldukça önemli olan yeni programların uygulamada ne ölçüde başarılı olduğunun belirlenmesi önem taşımaktadır. Bunun için, 9. sınıf yeni coğrafya programı ile 2005 yılından itibaren tanışmış olan coğrafya öğretmenlerinin yeni programların uygulamadaki etkililiğine ilişkin görüşlerini belirlemenin, program geliştirme ve revize etme sürecine katkı sağlayacağı düşünülerek, "2005 Yılı 9. Sınıf Coğrafya Dersi Öğretim Programı: Öğretmenler Açısından Uygulanabilirlik Düzeyi”, araştırma konusu olarak seçilmiştir. Araştırmanın Amacı: Araştırmanın temel amacı, 2005 yılından itibaren liselerde uygulanmakta olan Coğrafya Dersi 9. Sınıf Yeni Öğretim Programı’nın uygulamadaki etkililik düzeyini belirlemektir. Bu amaçla liselerdeki coğrafya eğitiminin sorunlarına çözüm getirecek yeni programın yaklaşımına ve bu yeni yaklaşımın coğrafya öğretimindeki rolüne vurgu yapılarak, ortaya çıkan görüşler ışığında programın daha etkili uygulanabilmesi konusunda çözüm önerileri sunulmaya çalışılmıştır. Yöntem: Bu araştırma, tarama (survey) modeli niteliğindedir. Veriler, 2005 yılından itibaren uygulanmaya başlanan 9. sınıf coğrafya öğretim programı hakkındaki öğretmen görüşleri ve düşünceleri alınarak toplanmıştır. Araştırmanın evrenini Türkiye’de 2005–2006 öğretim yılında 9. Sınıf yeni coğrafya öğretim programını uygulayan ve 2006–2007 öğretim yılında uygulamakta olan coğrafya öğretmenleri oluşturmaktadır. İnternet üzerinde e-posta yöntemiyle çalışan, sadece coğrafya öğretmenlerinin üye olabildiği ve 17 Ekim 2006 tarihinde 1480 kişinin üye olduğu http://tech.groups.yahoo.com/group/cografya_ogretimi adresinde kayıtlı olan "Türkiye Coğrafya Öğretmenleri Birliği” adlı ileti grubu üzerinden söz konusu öğretmenlere e-anket uygulaması şeklinde yapılmıştır. Bulgular ve Sonuçlar: Coğrafya öğretmenlerinin hemen hemen yarısı (% 48,9) yeni programla ilgili herhangi bir seminer, kurs, hizmet içi eğitim vb. ne katılmış ama bunu yetersiz bulmuştur. % 29’u ise hiç katılmamış, sadece % 22,2’si verimli olarak katıldığını belirtmiştir. Bu sonuçlar, yeni coğrafya öğretim programının yaklaşımını ve beraberinde getirdiği aktif öğrenme yöntemlerinin coğrafya öğretmenleri tarafından henüz yeterince anlaşılamadığını, bunun da öğretim programının uygulanabilirlik düzeyini olumsuz etkilediği belirtilebilir. Yapılan araştırmada, coğrafya öğretmenlerinin Coğrafya Öğretim Programı’nın "geneli ve genel amaçlarının” uygulanabilirlik düzeyine ilişkin görüşleri "az” (Χ = 2.08), düzeyinde gerçekleşmiştir. Buna göre, yeni coğrafya öğretim programında öğrenciye kazandırılması öngörülen kazanımlardaki içeriğin coğrafya öğretmenleri tarafından programın genel amaçlarıyla "az” düzeyde tutarlı görüldüğü sonucuna varılabilir. 9. Sınıf Coğrafya Dersi Öğretim Programı’nda yer alan kazanımlara ilişkin öğretmenlerin genel görüşlerini almak üzere sorulan sorulardan elde edilen verilere göre coğrafya öğretmenlerinin programda yer alan "kazanımların” uygulanabilirlik düzeyine ilişkin görüşleri "az” (Χ = 2.10) düzeyinde gerçekleşmiştir. Yapılan araştırmada, coğrafya öğretmenlerinin 9. Sınıf Coğrafya Öğretim Programı’nın "öğretme-öğrenme süreci” ndeki uygulanabilirlik düzeyine ilişkin görüşleri "az” (Χ= 2.44) düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu bulgu, 9. Sınıf Coğrafya Öğretim Programı’nın öğrenmeöğretme süreci boyunca coğrafya öğretmenleri tarafından uygulanabilirliği "az” bulunmuştur şeklinde yorumlanabilir. Yine araştırma sonuçları, coğrafya öğretmenlerinin, 9. Sınıf Coğrafya Öğretim Programı’nın "Ölçme ve Değerlendirme” açısından uygulanabilirliğinin "az” (Χ = 2.42) düzeyinde olduğunu düşündüklerini ortaya koymuştur. Öneriler: Yeni programın öngördüğü öğrenci merkezli öğretim, yapılandırmacılık, çoklu zekâ uygulamaları, aktif öğrenme, bireysel farklılıkları ön plana alan öğretim uygulamaları ve yaklaşımlarının, öğretmenlere örneklerle uygulamalı olarak anlatılacağı hizmet içi eğitim, kurs ya da seminerlerinin acilen periyodik olarak planlanması önerilmektedir. Yeni öğretim programının yaklaşımına uygun hizmet içi eğitimlerde eğitilecek coğrafya öğretmenlerinde, bu eğitimlerin sonucunda şekillenmesi beklenen öğretmen profilini ortaya koymak üzere "Coğrafya Öğretmen Eğitiminde Standartlar” geliştirilmesi önerilmektedir. Okullarda, coğrafi bilgi sistemleriyle uygulamalar yapmaya uygun bilgisayar, internet bağlantısı, DVD, tepegöz, projeksiyon, video, televizyon vb teknolojik ürünlerin de mutlaka yer aldığı, öğrencinin aktif öğrenmeyi gerçekleştirmesi için kaynaklara (coğrafya kaynak kitapları, makaleler, yayınlar ve dergileri de içeren) ulaşımının kolaylaştırıldığı coğrafya sınıflarının hızla oluşturulması önerilmektedir. 9. sınıf coğrafya dersi için öngörülen haftalık iki ders saatinin etkinlik tabanlı uygulamalar için yetersiz kaldığı, bu nedenle programın yoğunluğunun azaltılması veya ders saatinin artırılması önerilmektedir. Öğrenciye kazandırılacak coğrafi becerilerin yeniden ele alınarak her kazanımla ilgili en fazla iki veya üç coğrafi becerinin verilmesi şeklinde sınırlandırılması önerilmektedir. 9. Sınıf Coğrafya Öğretim Programı’nda yer alan kazanımların bazı ölçütlere göre yeniden ele düzenlenmesi önerilmektedirKeywords : Coğrafya öğretimi, 9. sınıf coğrafya öğretim programı, aktif öğrenme, , uygulanabilirlik