- Psikoloji Çalışmaları
- Vol: 41 Issue: 1
- Duygusal Tanıma Belleğinin Sağlamlaşma ve Kodlama Aşamaları Temelinde İncelenmesi
Duygusal Tanıma Belleğinin Sağlamlaşma ve Kodlama Aşamaları Temelinde İncelenmesi
Authors : Sinem SÖYLEMEZ, Berk YAŞUK, Mesut Tanko TANKO, Aycan KAPUCU
Pages : 247-278
Doi:10.26650/SP2020-0125
View : 5 | Download : 2
Publication Date : 2021-02-08
Article Type : Research
Abstract :Duygusal ve nötr uyaranlar tanıma belleği bakımından farklılaşabilmektedir. Sağlamlaşma ve kodlama süreçlerine odaklanan çalışmalar söz konusu farklılaşmaya ilişkin çeşitli açıklamalar getirmiştir. Bu çalışmada, tanıma belleğinin duygusal ve nötr uyaranlar için ne şekilde farklılaştığını söz konusu açıklamalar doğrultusunda incelemek üzere iki ayrı deney yapılmıştır. Birinci deneyde zaman aralığının ve karıştırıcı görevin etkisi incelenmiştir; sağlamlaşma çalışmaları hem zaman aralığının hem de engelleme görevinin duygusal uyaranlara, nötr uyaranlara kıyasla bellek avantajı sağladığını göstermektedir. İkinci deneyde ise sunum şeklinin (tekli veya karışık) ve semantik ilişkiselliğin etkileri test edilmiştir; bu değişkenlerin kodlama aşamasında etkili olduğu öne sürülmektedir. Birinci deneye 120, ikinci deneye 60 kişi katılmış; katılımcıların tanıma belleği performansı sinyal tespit analizi ile değerlendirilmiştir. Birinci deney zaman aralığı ve karıştırıcı görevin duygusal tanıma belleği üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığını göstermiştir. Bununla birlikte duygunun anlamlı bir etkisi bulunmuş ve katılımcıların nötr kelimelere kıyasla duygusal kelimelere yönelik olarak liberal tepki yanlılığı gösterdiği, bu kelimeleri daha kötü tanıdıkları görülmüştür. İkinci deney ise semantik ilişkisellik ve liste türünün duygusal bellek üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığını göstermiştir. Öte yandan birinci deneyle tutarlı olarak duygunun anlamlı bir etkiye sahip olduğu bulunmuştur. Duygusal kelimelere yönelik olarak liberal tepki yanlılığı gösterildiği ve bu kelimelerin nötr olanlara kıyasla daha kötü tanındığı bulgusu yinelenmiştir. Sonuç olarak, sinyal tespit analizi ile değerlendirilen bu iki deneyde sağlamlaşma ve kodlama aşamasında etkili olması beklenen değişkenlerin tanıma belleğini etkilemediği gösterilmiştir. Bununla birlikte her iki deneyde de duygunun düşük tanıma doğruluğu ve yüksek liberal tepki yanlılığına neden olması, duygunun bellekteki işlevinin doğruluktan ziyade liberal tepki yanlılığı sağlamak olabileceğine işaret etmektedirKeywords : Duygusal bellek, sağlamlaşma, kodlama, sinyal tespit analizi