- Osmanlı Bilimi Araştırmaları
- Asuman Baytop Armağanı Vol: 11 Issue: 1-2 Special Issue
- Eczacılık mevzuatımızın tarihsel sürecinde eczane açma/eczaci olma koşulları ve hekim/eczaci ilişkis...
Eczacılık mevzuatımızın tarihsel sürecinde eczane açma/eczaci olma koşulları ve hekim/eczaci ilişkisi (1852-1953)
Authors : Nuran YILDIRIM, Gürkan SERT
Pages : 291-303
View : 4 | Download : 2
Publication Date : 2010-06-01
Article Type : Research
Abstract :Eczacılık mevzuatımızın tarihsel süreci, eczacılar ile eczaneler hakkında düzenlemeler getiren temel yasaların ilki olan "Nizamname-i Eczacıyan der Memalik-i Osmaniye” (17 Mayıs 1852) ile başlar. Bu nizamnamenin kimi maddelerinin güncellenmesiyle 2 Şubat 1861 tarihinde yürürlüğe giren, "Beledi İspençiyarlık Sanatının İcrasına Dair Nizamname” eczacıların yoğun eleştirilerine hedef olmuş, hemen ertesi yıl reçetelerle ilgili 20. maddesi değiştirilmişti. Bu değişiklik itirazları dindirmemiş 1886 yılında, "Beledi Eczacılık Nizamnamesi” adıyla hazırlanan tasarı ile pek çok maddesi güncellenerek tadil edilmiş ancak bu tasarı bir türlü yasallaşamamıştı. 1861 düzenlemesine, Avrupa’da imal edilip İstanbul eczanelerinde satılan terkibi meçhul ilaçlar ile maden sularının teftiş ve muayene edilmesi hakkında bir hükmün eklenmesi için verilen uğraşlar da sefaretlerin yoğun itirazları üzerine sonuçsuz kalmıştı (1893). Osmanlı Devleti’nin son yılında yasallaşan, "Eczacılar ve Eczahaneler Hakkında Kararname” (1922), Osmanlı Hükümeti’nin çıkardığı diğer kanunlar gibi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti tarafından tanınmayınca 1861 düzenlemesi, "Eczacılar ve Eczahaneler Hakkında Kanun” 1927 yılında yürürlüğe girinceye kadar, 66 yıl geçerliliğini korumuştur. Bu arada, "Alelumum Eczahaneler Talimatnamesi” (1916) ile sadece eczanelerin işleyiş detayları belirlenmiş fakat temel yasa niteliğinde olmadığından bu bildiriye dahil edilmemiştir. Osmanlı Devleti’nde başlayan ve Cumhuriyet sonrasında devam eden eczacılar, eczacılık mesleğinin uygulanması ve eczaneler ile ilgili temel yasal düzenlemeler süreci, 1953’te yasallaşan ve bugün de uygulanmakta olan "Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun” ile son bulmuştur. Bu bildiride, 1852-1953 yıllarında, Takvim-i Vekayi ile Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren beş temel yasa ile 1886 tasarısındaki, "eczane açma/eczacı olma koşulları” ve "hekim/eczacı ilişkisi” ile ilgili hükümleri karşılaştırarak, eczacılık mesleğinin ve eczanelerin ülkemizdeki gelişimine ışık tutmaya çalıştık. 1886 tasarısı, o yıllardaki bakış açısını verdiği için önemliydi. Yasallaşmadığı halde bu nedenle çalışmaya dahil edildi. Bu çalışmayla ülkemizde eczacılık mesleği ile eczanelerin tarihsel gelişiminin oturduğu yasal zeminin aydınlanacağını umuyoruz.Keywords : eczacılık mevzuatı, eczacılık tarihi, eczacı-hekim ilişkisi, Osmanlı İmparatorluğu’nda eczacılık, Türkiye’de eczacılık,