- Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi
- Vol: 8 Issue: 25
- İRAN TÜRKLERİNİN ÖRGÜTLÜ MÜCADELE GİRİŞİMLERİ VE BUNA YÖNELİK KURDUĞU TEŞKİLATLAR
İRAN TÜRKLERİNİN ÖRGÜTLÜ MÜCADELE GİRİŞİMLERİ VE BUNA YÖNELİK KURDUĞU TEŞKİLATLAR
Authors : Sinan Demirtürk
Pages : 343-357
Doi:10.33692/avrasyad.838893
View : 9 | Download : 2
Publication Date : 2020-12-15
Article Type : Research
Abstract :İran, demografik anlamda oldukça heterojen bir nüfusa sahiptir. İçerisinde Farslar, Güney Azerbaycan Türkleri, Kürtler, Beluciler, Lurlar, Sahra Türkmenleri ve Araplar gibi pek çok etnik kimliği barındıran İran, adeta bir etnik kazanı andırmaktadır. Bu etnik kazan içerisinde Şii kimliğinin üst kimliğe dönüştüğü ve İran’ın bütünlüğünü sağlamada birleştirici bir rol üstlendiği ifade edilebilir. Bununla birlikte söz konusu kimlik grupları içerisinde bağımsızlıkçı/ayrılıkçı taleplerin ya da özerklik yanlısı isteklerin bulunmadığı da iddia edilemez. Nitekim bu çalışmada da Güney Azerbaycan Türklerinin çeşitli talepleri ve bu talepleri dillendirmek amacıyla organize oldukları teşkilatlar incelenmektedir. Öte yandan ele alınan teşkilatlardan da görüldüğü üzere, İran Türklerinin politik talepleri bulunsa da söz konusu talepler homojen bir nitelik taşımamaktadır. Zira özerklik yanlısı federatif talepler dile getirildiği gibi, bağımsızlıkçı söylemler de göze çarpmaktadır. Dolayısıyla İran Türklerinin tamamının ayrılıkçı olduğu söylenemez. Lakin bu noktada meselenin emperyalizm boyutuna da vurgu yapmak gerekir. Çünkü ABD’nin İran politikası olmasa, İran Türklerindeki bağımsızlık taleplerinin artacağı öngörülebilir. Diğer taraftan İran Türkleri arasında rejimin demokratikleşmesi halinde özerkliğin yeterli olacağı görüşü de vardır. Bu durumda İran Türklerinin tarih boyunca İran kimliğinin kurucu unsurlarından olması belirleyici olmaktadır. Nitekim İran’da Şiiliği kurumsallaştıran da Türklerdir. Çalışma, belirtilen özellikler doğrultusunda İran Türklerinin mücadelesini yaşanılan tarihsel aşamalara bağlı olarak verdikleri mücadelenin çeşitli boyutlarını ele almayı hedeflemektedir.Keywords : İran Türkleri, , Güney Azerbaycan, , Teşkilatlanma,