- Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 7 Issue: 1
- کتیبه ها و تزیینات گچبری محرابِ سلجوقیِ ری
کتیبه ها و تزیینات گچبری محرابِ سلجوقیِ ری
Authors : Kamran Sokhanpardaz
Pages : 87-118
Doi:10.32955/neu.ilaf.2021.7.1.03
View : 6 | Download : 3
Publication Date : 2021-06-22
Article Type : Research
Abstract :Farsça araştırmalarda "İran Sanatının Rönesansı” olarak bilinen Büyük Selçuklu dönemi sanatı ve mimarisi, sonraki dönemlere yadsınamaz bir etki yaratmıştır. Böylece Büyük Selçuklu dönemi sanatı, önceki dönemlerin sanatından etkilenerek, daha sonraki dönemlerin sanat eserleri için ilham kaynağı olmuştur. Buradan hareketle "Rey Selçuklu Mihrabı Alçı Kitâbe ve Süslemeleri” başlığıyla hazırlanmış olan bu makalenin amacı, Rey Selçuklu Mihrabı'nın alçı süsleme ve kitâbelerini tanıtarak, mihrabın mühim özelliklerini ortaya koymak ve böylece etkilenme alanı ile etkileme oranını değerlendirme fırsatı sunmaktır. Rey Selçuklu Mihrabı, yıllarca toprak altında saklanması nedeniyle günümüze oldukça sağlam bir şekilde ulaşmıştır. Araştırmamız neticesinde, söz konusu mihrabın süsleme kompozisyonunun, yazı, bitkisel ve hendesî bezemeler içerdiği; bunun yanı sıra kabartma, kazıma ve ajur tekniğiyle yapıldığı fark edilmiştir. Mihraba ait alçı süslemelerin sanatçısı ile ilgili malumat bulunmamaktadır. Mihrapta herhangi bir kitâbe bulunmamakla birlikte, genel şekil ve süsleme özellikleri bakımından Büyük Selçuklu dönemine ait örnekler ile benzerlik arz etmektedir. Mihrapta işlenen bazı alçı süslemeler, Nîşâbur’da yapılan kazı çalışmalarından çıkan İran’ın ilk İslâmî devirlerine (Miladi X. yüzyıl) ait süslemeler, Abbâsîler Dönemi (Sâmarrâ Şehri / 836-892), Karahanlı (Miladi 840-1212), Gazneli (Miladi 963-1186), Anadolu Selçuklu (Miladi 1075-1308) ve İran’ın İlhanlı dönemi (Miladi 1256-1353) alçı süslemeleri ile büyük ölçüde benzerlik sergilemektedir.Keywords : Büyük Selçuklu, , Alçı Süsleme, Kitâbe, Mimari, Mihrap, Rey, İran