- Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi
- Vol: 3 Issue: 5
- SOSYO-POLİTİK YAPININ FIKRA TİPLERİNDEKİ DÖNÜŞÜME ETKİSİ (KARS ÖRNEĞİ)
SOSYO-POLİTİK YAPININ FIKRA TİPLERİNDEKİ DÖNÜŞÜME ETKİSİ (KARS ÖRNEĞİ)
Authors : Filiz Güven
Pages : 92-106
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2020-11-30
Article Type : Research
Abstract :Kolektif yaratma gücünden meydana gelen sözlü kültür ürünleri, bireysel, toplumsal bilinç biçimlerini yansıtmaları bakımından, kültürlerin psikodinamik ve sosyolojik unsurlarını üzerinde taşımaktadır. Özellikle efsane, mit, halk hikâyesi, destan gibi türler fıkralara oranla daha çok toplumsal öğeler içerirken fıkralar bu toplumsal öğelerin yanı sıra yerel öğeler içermesi nedeniyle de diğer anlatılardan daha yoğun bir şekilde bireyin duygu dünyasına yönelik gönderimlerde bulunmaktadır. Bu nedenle fıkra ile ilgili yapılan değerlendirmelerde, tarihsel ve kültürel öğeler yanı sıra anlatı formunun iç dinamiğini belirleyen unsurlar da ön plana çıkmaktadır. Toplumbilimciler, akademisyenler, iletişim teknolojilerinde yaşanan değişim sonrası kültürler arası geçirgenliğin arttığını ve bazı anlatı türlerinin küresel bir boyuta evrildiğini ve ortak öğeler oluşmaya başladığını belirtmekteler. Her ne kadar fıkraların da bu değişimden etkilendiği, ortak fıkra tipleri ve söylemlerinin geliştiği öne sürülse de teknolojinin henüz yeterli derecede kendini göstermediği kültürel alanlarda fıkra tiplerinin hala yerel özellikler taşıdığı ve bunların iç dinamiğini toplumun hiyerarşik dengelerinin belirlediği görülür. Yani baskın ve yaygın olan kimlik, kendisine göre daha az varlık gösteren diğer bir kimlik üzerinde bir çeşit güç oluşturmakta ve etkisini fıkralar aracılığıyla ortaya çıkarmaktadır. Bu kapsamda çalışmada, fıkra türü özelinde yaşanan değişim, dönüşüm ve bu dönüşüme meydan veren unsurlar, toplumu meydana getiren kimlik, etnisite, kültür gibi temel öğelerle birlikte ele alınmış ve bu kapsamda, sosyo-politik yapının fıkra üzerindeki etkisi dönüşüm kavramıyla okunmuştur. Kars fırkaları özelinde maddi yaşamdaki ideolojik ve siyasal biçimlenmelerin folklor unsurlarını şekillendirdiği/etkilediği savından hareketle Türk siyasi yapısında meydana gelen değişimlerin ve demografik unsurların günlük yaşantıda beliren anlamlandırılma sonucunda fıkra tiplerini neden ve nasıl etki ettiği, belirlenerek konuya farklı ve güncel bir formda yaklaşılması hedeflenmiştir.Keywords : Kars Fıkraları, , Fıkra Tipi, , Sosyo-politik Dönüşüm, Kimlik, , Sözlü Kültür Ürünleri.