- Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 23 Issue: 2
- ANADOLU HALK EZGİLERİNDE KARAR VE PERDE DERECELERİNİN ÖNEMİNDEN HAREKETLE SINIFLANDIRILMASI
ANADOLU HALK EZGİLERİNDE KARAR VE PERDE DERECELERİNİN ÖNEMİNDEN HAREKETLE SINIFLANDIRILMASI
Authors : Ilhami Kaya
Pages : 1003-1027
Doi:10.26468/trakyasobed.865907
View : 10 | Download : 3
Publication Date : 2021-12-24
Article Type : Research
Abstract :Makamsal bağlamda dokuzuncu yüzyıldan bugüne kadar yapılan nazari çalışmalar sınıflandırma bakımından farklı yaklaşımlarla birlikte açıklamalar ihtiva eder. Farklı anlayışlar ihtiva eden bu çalışmaların tümü bir külliyat oluşturur. İçeriklerinde yer alan farklılıklar belli anlayışın ya da ekolün (Pisagorcu, Sistemci Okul vb.) modeline karşılık gelir. Modeller incelendiğinde içerisinde değişik atılımların ve yaklaşımların olduğu görülse de sürekli artan bir makam ve terkip kavramları ile karşı karşıya kalınmaktadır. Halk müzikleri ise herhangi bir kurama bağlı olmayan yapıları ile dikkat çeker. Genellikle âşık ya da ozan adı verilen kişilerce tasarlanan ve irticalen tasarlanan ezgiler içerir. Bu nedenle ezgiler içerisinde kullanılan perdeler yardımı ile ortaya çıkan sıralı perdeler (cins, makam ya da diziler) halk tarafından verilen geleneksel isimler (ayak) dışında konu üzerine çalışmaları olan uzmanlarca (makam) tanımlanmaktadır. Fakat bu tür çalışmalarda ortak bir yöntem ya da metot kullanılmadığı gibi kuramsal temellerinde tarihsel açıdan ele alınmadığı görülmektedir. Günümüze baktığımızda ise makam ve ayak konusunda Halk müziğimiz üzerine yazılan (makale, kitap, sempozyum vb.) ya da söylenen birçok çalışma mevcuttur. Halk müziği çalışmalarında ortak fikir olarak temel alınan ayak konusu olsa da bazı konularda makam olduğu öne sürülen farklı görüşlerin olduğu bilinmektedir. Bu çalışma; her iki görüşten hareketle farklı bir yöntem kullanılabileceği gibi göz ardı edilen yönlerin eksikliklerini ortaya koymayı hedeflemektedir. Çalışmada literatür tarama yöntemi ve halk müziği repertuar analizlerine yer verilmiştir. Analizler için bugüne kadar kayıt altına alınmış ve Türkiye Radyo Kurumu (TRT) arşivlerinde yer alan yaklaşık dört bin üzeri türkü notası temel alınmıştır. Analiz edilen eserlerde genellikle belli bir diziyi ele alan sözlü ve sözsüz eserler bir arada ele alınmıştır. Çalışmanın yöntemi dikkate alınarak incelenen eserler belirli bir perde sırasına göre ele alınmıştır. Çalışma kapsamı TRT halk müziği repertuarına göre performans örnekleri ile birlikte analiz edilmiştir. Analizler başlangıçta karar perdelerine dayanılarak yapılmış ve karar perdesine göre ses perdeleri pest taraftan tize doğru sıralanmıştır. Çalışmada kullanılan perdeler daha sonra karar perdesi temel alınarak herhangi bir değiştirici (keskin veya düz) alıp almadıklarına bakılmaksızın derecelendirilmiştir. Tanımlanan örneklerin daha ileri sınıflandırmalar için bir fikir olacağı tahmin edilmektedir.Keywords : ayak, , makam, , dizi, , Halk Müziği, , Halk Müziği Repertuarı