- Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 21 Issue: 2
- MAREŞAL FEVZİ ÇAKMAK’IN 1946-1950 YILLARI ARASINDAKİ SİYASAL FAALİYETLERİ
MAREŞAL FEVZİ ÇAKMAK’IN 1946-1950 YILLARI ARASINDAKİ SİYASAL FAALİYETLERİ
Authors : Ali ÇİFTÇİ
Pages : 967-985
Doi:10.26468/trakyasobed.545471
View : 10 | Download : 3
Publication Date : 2019-12-31
Article Type : Research
Abstract :Fevzi Çakmak, Türkiye’de daha çok askerî kişiliği ve faaliyetleriyle tanınmaktadır. Mareşal unvanına sahip az sayıdaki askerden birisi olması onun askerlik mesleğindeki başarısını göstermeye yetmektedir. Ankara Hükümeti’nde Milli Savunma Bakanlığı; İcra Vekilleri Heyeti Reisliği yapmıştır. Cumhuriyet döneminde 1924-1944 yılları arasında kesintisiz olarak Genelkurmay Başkanlığı yapmış olması onu ayrıca meşhur etmiştir. Ancak az bilinmekle birlikte Fevzi Paşanın çok partili dönemde siyasal hayatta da önemli bir yeri vardır. Bu çalışmada Fevzi Çakmak’ın 1946-1950 yılları arasında siyasal hayattaki faaliyetlerine ve rolüne yer verilecektir. Üzerinde durulan dönem ülkenin çok partili siyasal hayata geçiş yıllarıdır. 12 Ocak 1944 tarihinde, 68 yaşındayken isteği dışında Genelkurmay Başkanlığı’ndan emekliye sevk edilen Fevzi Çakmak büyük bir hayal kırıklığına düşmüş ve bir süre hayata karşı küskünlük içinde yaşamıştır. Makam sevgisi ve hırsına sahip olan Mareşal, o yıllarda kendisini bir köşeye atılmış ve önemsiz hissetmekteydi. Emekli edilişine karar veren Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’ye dargınlık ve kırgınlık duyguları içinde günlerini geçirdiği bir sırada, 1946 seçimlerinde DP listesinden bağımsız milletvekili seçilme teklifi almış ve bunu kabul ederek siyasal hayata atılmıştır. Daha önce CHP’den gelen milletvekilliği tekliflerini kabul etmeyen Mareşal 1946 seçimleri sırasında ve Mecliste iken CHP’ye ve İnönü’ye karşı keskin ve sert bir muhalefet yürütmüştür. Çakmak’ın 20 yıldan daha uzun süredir bir parçası olduğu CHP iktidarına karşı muhalefete geçişi keskin bir dönüşü ifade etmektedir.Hayatınınson4yılı,önce CHP’ye, sonra CHP ve DP’ye muhalefetle geçmiştir. Askerî şöhreti ve halk tarafından sevilmesinin etkisiyle 1946’da girdiği siyasette büyük bir ihtiras geliştiren Fevzi Çakmak aslında siyasal hayatın işleyişine yabancıdır. Onun bu durumu ve İnönü ile CHP’ye olan sert muhalefeti bazı siyasal akımlar ve partilerce istismar edilmiş görünmektedir. Önce DP kendisinin toplumdaki prestijinden yararlanmış, ardından sol akıma mensup bazı çevreler ona adeta bir halk hareketi başlatma misyonu yüklemek istemişlerdir. Son olarak Mareşal Çakmak, DP içinde, lider kadronun CHP iktidarına karşı muhalefetini yeterli bulmayan müfrit grupla birlikte hareket etmiş ve buradan doğan Millet Partisi’ne fahrî genel başkan olmuştur. Hayatının son iki yılını MP’de geçiren Çakmak Paşa, çok dalgalı ve gelgitli bir 4 yıllık siyasal hayat yaşamıştır. Aslında mevcut otoriteye itaatkâr bir kişilik yapısında olan Fevzi Çakmak’ın emeklilik sonrası keskin bir siyasal muhalefete kayması kişiliğine ters düşmektedir. Onu bu duruma yönelten etkenler mevki hırsı ve kendini vazgeçilmez görme duygusu gibi kişisel etkenlerdir. Lider karakterli birisi olmayışı onun siyasette başarılı olmasına engel olmuştur.Keywords : Mareşal Fevzi Çakmak, Demokrat Parti, , Millet Partisi, Muhalefet