- ANADOLU Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi
- Vol: 30 Issue: 1
- Ateş Yanıklığına Tolerant Ayva Tiplerinin Seleksiyon Islahı: Doğu Marmara Bölgesi
Ateş Yanıklığına Tolerant Ayva Tiplerinin Seleksiyon Islahı: Doğu Marmara Bölgesi
Authors : Müge ŞAHİN, Adalet MISIRLI, Hatice ÖZAKTAN
Pages : 1-10
Doi:10.18615/anadolu.727173
View : 20 | Download : 4
Publication Date : 2020-05-08
Article Type : Research
Abstract :Ayva (Cydonia oblonga Mill.), genetik çeşitlilik, üretim ve ihracat parametreleri açısından Türkiye için oldukça önemli bir meyve türüdür. Bu çalışma ile yetiştiriciliğinde en önemli sorunlardan biri olan Erwinia amylovora Burrill’in neden olduğu ateş yanıklığı hastalığına karşı tolerant tiplerin, doğal epidemik koşullar altında belirlenmesi ve koruma altına alınması amaçlanmıştır. Hastalığa dayanımın yanı sıra, genel, topoğrafik, pomolojik ve morfololik özellikler ile çeşit ve anaçlık kullanım açısından UPOV özellik belgesinden seçilen 16 özellik incelenmiştir. Doğu Marmara Bölgesi’nde yapılan surveylerde Bursa’dan, yöresel adları Bardak, Limon ve Acı ayva olan 3 genotip, Sakarya’dan ise 1 genotip doğal ateş yanıklığı epidemisi koşullarında iki yıl boyunca gözlemlenerek tolerant olarak seçilmiştir. Bu genotiplerde hastalık oranı % 0-12 arasında değişim göstermiştir. Genotipler ağırlıklı olarak milli-killi bahçelerde yabani ya da yerel tip olarak gelişim göstermiş ve tamamında ağaç taç şekli; yarı dik, yaprak ayası şekli; ovat olarak belirlenmiş ve meyvelerinde boyunluluk görülmüştür. Meyve rengi bakımından genotiplerin dağılımı sarı-yeşil ve sarı olarak belirlenirken, meyve yumurtalık evi (alt çukur) belirginliği, sap çukuru belirginliği, meyve şekli, yaprak ayası uç açısı, taban şekli ve yaprak ayası duruş özelliklerinde ise geniş varyasyon görülmüştür. İncelenen genotiplerde yaprak ayası en, boy ve sap uzunluğu değerleri sırasıyla 5,56-9,10 cm, 5,56-10,86 cm, ve 10,00-20,40 mm sınırlarında farklılık göstermiştir. Ortalama meyve eni ve boyu bakımından değişim aralığı sırasıyla 6,25-9,58 cm ve 8,20-12,00 cm olarak bulunmuştur. Ortalama meyve ağırlığının ise 263-510 g aralığında olduğu tespit edilmiştir. Meyve özelliklerinden en, boy ve ort. meyve ağırlığı ve yaprak özelliklerinden boy, en ve yaprak sapı uzunluğu açısından QFBNT16-3 nolu genotip ön plana çıkmıştır. Bursa - Keles bölgesinde, yöresel adı "Bardak ayvası” olan bu tip ateş yanıklığına doğal dayanım açısından da tolerant olarak tespit edilmiştir. Bu çalışma ile Doğu Marmara Bölgesi’nde yayılış gösteren ayva genotiplerinin çoğu özellik bakımından önemli oranda varyasyon gösterdiği ve arazi koşullarında doğal olarak oluşan ateş yanıklığı hastalığına karşı tolerant olarak belirlenen bu genotiplerin, anaç ve çeşit ıslahı açısından genitör olarak kullanılabilecek potansiyele sahip olduğu belirlenmiştir.Keywords : Ayva, Cydonia oblonga Mill., Erwinia amylovora Burrill, ateş yanıklığı, dayanım, seleksiyon ıslahı, morfolojik özellikler