- ANADOLU Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi
- Vol: 27 Issue: 2
- Biodiversity for Food and Nutrition: Edible Wild Plant Species of Aegean Region of Turkey
Biodiversity for Food and Nutrition: Edible Wild Plant Species of Aegean Region of Turkey
Authors : Ayfer TAN, Nese ADANACIOGLU, Sevinc KARABAK, Lerzan AYKAS, Necla TAS, Tefik TAYLAN
Pages : 1-8
View : 22 | Download : 4
Publication Date : 2017-12-15
Article Type : Research
Abstract :Türkiye'de yenilebilir yabani bitkiler, tarih öncesi çağlardan beri besin kaynağı olarak diyette kullanılmıştır. Yenilebilir yabani bitkiler Türk mutfağında yaygındır ve bazıları pişmeden çiğ, tüketilirken, bazıları pişirilir, kurutulur ya da, işleme tabi tutulduktan sonra tüketilirler. Bununla birlikte, yenilebilen yabani türler ülkenin farklı bölgelerinde farklı kullanımlara sahipler. Ege Bölgesi’nde yabani yenilebilir bitkiler yaygın olarak tüketilmekte, geleneksel yiyecekleri hala pişirilmekte ve hatta yerel restoranlarda servis edilmektedir. Çalışma, Ege Bölgesi'ndeki yenilebilir yabani bitkilerin, geleneksel kullanımları hakkında veri toplamak için çok disiplinli bir yaklaşımla düzenlenmiştir. Çalışma, Gıda ve beslenme için tarımsal biyoçeşitliliğin korunması ve kullanımını iyileştirmenin yanı sıra, bu çeşitliliğin besin değeri ve gıda temelli yaklaşımlardaki önemi hakkında kanıt sağlayarak ve farkındalık yaratarak biyoçeşitliliğin korunması, sağlıksız diyetle mücadele ve refah düzeyinin arttırılması için destek oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmada Ege Bölgesi yenilebilir yabani bitkilerin 11 türü öncelik verilmiştir. Gıda, beslenme, diyet çeşitliliği ve geleneksel bilgi için yerel biyolojik çeşitliliğinin temel durumunu belirlemek üzere İzmir, Aydın, Muğla ve Balıkesir'de anketler yapılmıştır. Yenilebilir bitkiler üzerinde yapılan ön çalışmalar anketin temelini oluşturmuştur. Etno-botanik ve sosyo-ekonomik anketler köylerde, yerel pazarlarda, lokantalarda ve süpermarketlerde seçilen ekolojik alanlarda gerçekleştirilmiştir. Sosyo-ekonomik çalışmalar, monografi tekniği ile ayrıntılı veriler için yürütülmüştür. Geleneksel bilgi ile ilgili bilgileri kaydetmek, politikanın geliştirilmesi için bilgi edinmeye yardımcı olmak amacıyla pazarlama fırsatı fikrini üretmek için anketler yapılmıştır. Anketler sırasında etno-botanik bilgi ve yenilebilir yabani türlerin farklı yemekleri kaydedilmiştir. Anketler, yüz yüze olarak hasattan tüketime geçiş sürecinde 541 koleksiyoncu ve 584 tüketiciyle yapılmıştır. Ege Bölgesi’ndeki tüketicilerin çoğunluğu haftada 1-2 kez yabani türleri tükettiklerini belirtmiş olup, Toplanan miktar piyasa türüne göre değişiklik göstermiştir. Bazı türlerin genelde ticari amaçlı olarak toplandığı belirlenmiştir. Öncelikli türler üzerinde taksonomik tanımlama ve beslenme değeri analizleri örnekler de toplanmıştır. Bilinçlendirme çalışmaları yapılmışı, broşürler hazırlanmış ve yayınlanmıştır. Çalışma bölgesinde 100'den fazla yabani yenilebilir bitki türü kaydedilmiştir.Keywords : Yabani yenilebilir bitkiler, Ege Bölgesi, sosyo-ekonomik çalışmalar, geleneksel bilgi, etno-botanik çalışma.