- Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi
- Issue: 12 Special Issue
- BÜYÜK SELÇUKLULAR VE HÂREZMŞAHLAR DEVRİNE AİT AZ BİLİNEN BİR KAYNAK: CEVÂHİR-NÂME-Yİ NİZÂMÎ...
BÜYÜK SELÇUKLULAR VE HÂREZMŞAHLAR DEVRİNE AİT AZ BİLİNEN BİR KAYNAK: CEVÂHİR-NÂME-Yİ NİZÂMÎ
Authors : Ibrahim Duman
Pages : 261-276
View : 10 | Download : 4
Publication Date : 2020-06-29
Article Type : Research
Abstract :Son yıllarda Türkiye’de Büyük Selçuklular ve Hârezmşahlar tarihine yönelik çalışmalar artmıştır. Bu çalışmalarda zikredilen devletler hakkında bilgi veren birçok yazılı kaynak, kitabe ve sikkeden istifade edilmiştir. Çalışmaya konu olan eser, XII.-XIII. yüzyıl Büyük Selçuklular, Hârezmşahlar ve İran tarihi hakkında ekonomik, sosyal, kültürel, dilbilimi, mineroloji ve metroloji gibi önemli konularda orijinal bilgiler vermektedir. Eserin yazarı Muhammed b. Ebî’l-Berekât Cevherî-yi Nîşâbûrî’dir. Cevâhir-nâme-yi Nizâmî, hicrî 592/1195-96 yılında telif edilmiştir. Bu kaynak, Ebû’r-Reyhân Bîrûnî’nin el-Cemâhir fî’l-cevâhir adlı eseriyle birlikte Ortaçağ İslâm dünyasında yazılmış iki özgün cevâhir-nâmeden birisidir. Aynı zamanda bu eser, şimdiye kadar tespit edilebilen Farsça yazılmış en eski cevâhir-nâmedir. Müellifin maden işleriyle uğraşması, konu ile ilgili kaynaklara vâkıf olması ve başka coğrafyalara seyahat ederek bilgisini artırması kaynağın değerini yükseltmektedir. Neşredilen bu eserin farklı ülkelerde birçok nüshası bulunmaktadır. Bu durum eserin geniş bir coğrafyada bilindiğini göstermektedir. Cevâhir-nâme-yi Nizâmî’nin Osmanlı cevâhir-nâme yazarları tarafından kullanıldığı bu çalışma ile ortaya konmuştur. Çalışmamızın esas amacı, İran’ın önemli kurumlarından olan Mirâs-i Mektûb’un yayınladığı bu eseri ayrıntılı bir şekilde Türk bilim dünyasına tanıtmaktır.Keywords : Cevâhir-nâme-yi Nizâmî, , Büyük Selçuklular, , Hârezmşahlar, , İran, , cevâhir-nâme.