- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 22
- Refik Halit Karay’ın "Eskici" öyküsü ve coğrafya algısında değişim
Refik Halit Karay’ın "Eskici" öyküsü ve coğrafya algısında değişim
Authors : Selçuk TÜRKYILMAZ
Pages : 353-362
Doi:10.29000/rumelide.886043
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2021-03-21
Article Type : Research
Abstract :Bu makalede Osmanlı coğrafyasının dağılması, coğrafî parçalanma ve bu coğrafyanın bir bölümünde kurulan manda yönetimlerle birlikte ortaya çıkan birtakım meseleler Refik Halit Karay’ın "Eskici” adlı öyküsü temel alınarak incelenecektir. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra kolonyalist yönetim biçimleri terk edilmiş ve bunun yerine manda yönetimler kurulmuştu. Yeni yönetim modeli de sömürgecilik sistemi içinde yer almaktaydı. Karay, 1922-1938 yılları arasında Fransız ve İngiliz manda yönetimleri altındaki Filistin ve Suriye’de sürgün hayatı yaşamıştır. Yazarın yeni sömürge modelini tecrübe etmesi ve öyküde anlatılan olayların büyük ölçüde manda yönetimi altındaki Filistin’de geçmesi, incelediğimiz meseleler açısından "Eskici”yi önemli hâle getirmiştir. Öykünün kahramanı Hasan, yazar gibi İstanbul’dan göç etmek zorunda kalmıştır. Bu durum öykünün tahlili açısından dikkat çekici bir benzerliktir. Yazarın gözlem ve izlenimlerinin "Eskici”ye yansıdığını söyleyebiliriz. Osmanlı İmparatorluğu’nun Araplarla meskûn bölgeleri İngiltere ve Fransa’nın yönetimine geçtikten sonra birçok yeni sorun ortaya çıkar. Arap milliyetçiliği, sömürgecilik ve emperyalizm gibi kavramlar Osmanlı yönetimi ile ilişkilendirilecek şekilde kullanılır. Bunu da sömürgecilik tarihinin yakın coğrafyamızdaki yansımaları olarak görebiliriz. Sömürgeciliğin yol açtığı sorunları ortaya çıkarmaya; imparatorluk, kolonyalizm ve emperyalizm gibi kavramları karşılaştırılmalı olarak incelemeye imkân vermesi bakımından "Eskici” istisnaî bir örnektir. Hasan’ın zorunlu bir göçmen olarak macerası da dikkatimizi imparatorluk coğrafyasındaki nüfus hareketlerine yöneltir. "Eskici”nin Osmanlı coğrafyasının dağılma süreciyle alakalı birtakım sorulara cevap bulmamıza da imkân vereceğini söyleyebiliriz. Bu da coğrafyamızla alakalı yargıları yeniden sorgulamak anlamına gelir. Bu makalenin imparatorluk, sömürgecilik ve oryantalizm tartışmalarına önemli bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir.Keywords : Refik Halit Karay, , “Eskici”, imparatorluk, kolonyalizm, coğrafya algısında değişim