Gazâlî’de Dünya Kavramı Bağlamında Sosyal Hayat: Zâhidâne Yaşam Açısından Hem İmkân Hem Tehlike

Authors : Ali Karakoyunluoğlu

Pages : 867-884

Doi:10.17120/omuifd.1176055

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research

Abstract :Bu makalede Gazâlî’nin, toplum hayatı ile zühd hayatı arasındaki ilişkiye dair düşüncelerinin tespit ve tahlili amaçlanmıştır. Bunun için ağırlıklı olarak başvurduğumuz metinler, İhyâü ulûmi’d-dîn’in yirmi altıncı bölümü olan Zemmü’d-dünya ile yine İhyâ’nın otuz dördüncü bölümünü oluşturan el-Fakr ve’z-zühd’dür. Dünyanın hâricî varlıklardan ibaret olmadığını düşünen Gazâlî, hâricî varlıklardan elde edilen haz ve uğraşıları da dünya kavramına dâhil etmektedir. Bundan Gazâlî’nin dünyaya, hem kendisi açısından hem de kul açısından olmak üzere temelde iki açıdan yaklaştığı anlaşılmaktadır. Onun uğraşılar ile kastettiği, sosyal hayatı mümkün kılan zorunluluklardan saydığı zanâat ve mesleklerdir. Öte yandan Gazâlî, bütün bu zanâat ve meslekleri, icracılarının manevî hayatları açısından zararlı bir uğraşı olarak görmektedir. Ne var ki toplumun selameti için söz konusu zarara göz yumulması gerekmektedir. Aksi takdirde toplum, zayıflayıp çökecek ve bundan zâhidler de zarar görecektir. Bu bakımdan Gazâlî’nin, sosyal hayatı, dinî açıdan zanâatkârlar gibi üyeleri için olumsuz, zâhidler gibi üyeleri için ise olumlu bir durum olarak gördüğü söylenebilir.
Keywords : Âhiret, Dünya, Gazâlî, Meslek, Zühd.