İbn Cinnî’de Savt, Harf, Hareke ve Hurûfu’l-Mu‘Cem Kavramları

Authors : Ismail Temiz

Pages : 325-347

Doi:10.17120/omuifd.811264

View : 19 | Download : 21

Publication Date : 2020-12-15

Article Type : Research

Abstract :Bu makalede Arapçada mu‘cem harflerinin kullanımına dair İbn Cinnî’nin telif ettiği Sırru Sınâ‘ati’l-İ‘râb isimli eserinde ele aldığı savt, harf, hareke ve hurûfu’l-mu‘cem kavramları incelenmekte ve müellifin izahları ortaya konulmaktadır. Çalışmada yer alan kavramlar temelde Sırru Sınâ‘ati’l-İ‘râb olmak üzere müellifin diğer eserlerine müracaatla izaha çalışılmış, bunun yanı sıra klasik eserlerden ve yakın dönemde gerçekleştirilen çalışmalardan faydalanılmıştır. Yürütülen çalışmada İbn Cinnî’nin Sırru Sınâ‘ati’l-İ‘râb adlı eserini bu kavramları sözlük ve terim anlamlarını ortaya koyarak telife başladığı, anlam karmaşasına mahal vermemek adına temel anlamları dışına çıkmadığı görülmüştür. Çalış-ma sonucunda ṣavt kavramının sadece sözlük kullanıldığı diğerlerinin ise hem sözlük hem de ıstılah anlamlarına sahip olduğu açıklık ka-zanmıştır. Bu bağlamda ele alınan kavramların Arap alfabesini oluştu-ran fonemlerle ilgili olduğu; en küçük ses birimini sembolize eden har-fin "sesin kesildiği yer”, harekenin "harfi harekete geçirme”, hurûfu’l-mu‘cemin ise "birbirinden ayrılarak kapalılığı giderilen harfler, alfabe harfleri” anlamındaki kavramlar olduğu tespit edilmiştir.
Keywords : İbn Cinnî, Sırru Sınâ‘ati’l-İ‘râb, Ses, Harf, Hareke, Hurûfu’l-Mu‘cem