İbn Kuteybe’nin Yedi Harf Anlayışı

Authors : Mustafa Kiliç

Pages : 217-258

Doi:10.17120/omuifd.785267

View : 17 | Download : 12

Publication Date : 2020-12-15

Article Type : Research

Abstract :Hz. Peygamber’den, Kur’ân’ın yedi harf üzere inzâl edildiğine dair pek çok rivayet nakledilmiş; bu hadisler, genel olarak kıraatlerin dayanağı telakki edilmiştir. Âlimlerin çoğu, konuyla ilgili rivayetlerden hareketle, nübüvvet döneminin önemli bir bölümünde Kur’ân’ın tek bir harf üzere okunduğunu, daha sonra çeşitli nedenlerle yedi harf ruhsatının verildiğini söylemiştir. Hadislerden anlaşıldığına göre yedi harf ruhsatından haberi olmayan bazı sahabîler duydukları farklı kıraatleri şikâyet amacıyla Hz. Peygamber’e arz etmişler, ancak o söz konusu olaylarda dinlediği kıraatlerin tamamının doğru olduğunu, zira Kur’ân’ın yedi harf üzere inzâl edildiğini bildirmiştir. Kur’ân’ın yedi harf üzere nazil olduğu, rivayetlerden anlaşılmakla birlikte bu hadislerde ifade edilen yedi harf ile kastedilenin ne olduğuna dair Hz. Peygamber’e isnat edilen bir açıklama bulunmamaktadır. Durum böyle olunca Rasûlüllâh’ın ahirete irtihalinden sonra erken dönemlerden itibaren yedi harf ile ilgili yorumlar yapılmaya başlanmış ve konuyla ilgili olarak günümüze değin pek çok görüş ileriye sürülmüştür. Bu çerçevede yedi harf ile ilgili yorum yapan âlimlerden biri de İbn Kuteybe’dir. O, söz konusu görüşlerini Te’vîlü müşkili’l-Kur’an isimli eserinde kaydetmiş, yedi harfin, yedi vecih olduğunu savunmuştur. Çalışmada İbn Kuteybe’nin bu görüşünün, ilim dünyasındaki yansımaları, onu takip edenlerin ve onun görüşünden hareketle yeni yoruma ulaşanların açıklamaları üzerinden tespit edilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Kur’ân, , kıraat, , yedi harf, , yedi vecih, , İbn Kuteybe, , Te’vîlü müşkili’l-Kur’an.