Shaftesbury’de Ahlakın Temeli: Ahlak Duygusu

Authors : Mehmet Akif Altunişik

Pages : 335-362

Doi:10.17120/omuifd.718958

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2020-06-20

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada on sekizinci yüzyıl İngiliz düşünürlerinden Shaftesbury’nin ‘ahlak duygusu’ teorisi tartışılmaktadır. Ahlak duygusunun doğal bir duygu olduğunu öne süren Shaftesbury, bu duygu sayesinde iyi ve kötünün ne olduğunun bilineceğini, bu nedenle de ahlakın temelinde ahlak duygusunun yer aldığını iddia eder. Shaftesbury’ye göre ahlak duygusu, görme ve işitme gibi doğal bir yetidir. O, ahlak duygusunun çeşitli nedenlerle bozulmasını önlemenin ve yetkinliğini geliştirmenin ancak iyi bir eğitimle mümkün olabileceğini düşünür. Ayrıca o, bireylerin kendi faydasına göre davranmak isteyeceğini inkâr etmez, ancak bireyin çıkarı ile toplumun çıkarının uyum içinde olduğunu ve bu uyum sayesinde ahlaki iyiliğin ortaya çıktığını savunur. Egoist ahlaka ve kötücül insan doğası anlayışına karşı çıkan Shaftesbury, ahlakın nesnel ve özerk olduğuna inanır. Duygucu ahlakın öncüsü kabul edilen Shaftesbury’nin ahlak duygusu teorisi, sonraki duygucu etik türlerinden önemli ölçüde farklıdır. Onun, duygunun yanında akla da büyük önem verdiği ahlak teorisi, insana duygu-akıl bağlamında bütüncül olarak yaklaştığı için oldukça önemlidir.
Keywords : İnsan Doğası, Ahlak Duygusu, Etik Temellendirme, İyi ve Kötü, Erdem