The Historical Account Of ʿabd Al-Jabbār Al-Hamadani’s Physicalist Conception Of Human Soul

Authors : Abdulbasit Zafar

Pages : 483-504

Doi:10.17120/omuifd.671352

View : 26 | Download : 11

Publication Date : 2020-06-20

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada, Kâdî Abdülcebbar’ın (ö. 415/1025) insan tasavvuru ilgili bazı argumanları ele alınacaktır. Nitekim Kelâm ilminin erken döneminden itibaren klasik konuların (İlâhî zât ve sifat, kidemü’l Kurân, Kader vb.) yanı sıra insanın mahiyeti, yani onun ne olduğuna dair farklı kanaatlar gündeme gelmiştir. Bu argümanları üç farklı şekilde ele almak mümkündür. Bunlardan ilki insanın mahiyeti bedenden öte görülmeyen ebedi bir ruh olduğunu illere sürürken, ikincisi insanın ruh ve bedenin bitişik dualite olduğunu iddia etmektedir. Bu iki görüşten farklı düşünen Basra ekolun kurucusu Allaf (ö. 850), Behaşmiyye ekolü ve Mu’tezili kelamın ünlü isimi Kâdî Abdulcebbar insanı maddi olan bir fiziki yapıdan oluşan bir bütün ( cümle ) olduğunu iddia etmektedir. Bu çalışmamızda Kâdî’nın yaygın olan ebedi ruh algısının reddedilmesine neden olan argümanların, onun kozmolojik zeminde temel bulunduğunu göstermeye hedeflemektedir. Kâdî’nın teolojik anlayışında ‘Ruh’ atomculuğa dayanmaktadır ki o halde ruh ya cevher yada araz olmalı. Bu durumda ruhun nedenselliği problemi ortaya çıkar. Kâdî, insanın herhangi bir maddî veya ölümsüz ruha sahip olmadığını savunur. Bu çalışma, insanın bu tür özgün bir görüşünün Kâdî’nın kozmolojik teorisinin ve dini meselelere yönelik düşüncesinin doğal sonucu olduğunu iddia etmektedir. 
Keywords : Kelam, Mutezile, Kadı Abdülcabbar, Teolojik Antropoloji, İnsan Kavramı