Ahkâm Hadislerinin Çoklu Yöntemle Anlaşılması ve Yorumlanması: Namazların Cem’i Örneği

Authors : Osman Şahin

Pages : 31-73

View : 19 | Download : 15

Publication Date : 2017-12-28

Article Type : Research

Abstract :         İslam hukukunun temel kaynaklarından biri olan sünnetin büyük oranda zannî olduğu malumdur. Üstelik sünnet, Hz. Peygamber’in çeyrek asırlık risalet hayatına dayandığı için ilgili ahkâm hadisleri çok farklı söz ve uygulama içeriğiyle nakledilmiştir. Bu şekilde ihtilaflı olarak gelen rivayetler fukaha tarafından genellikle sıhhati ve metni bakımından incelemeye tabi tutularak hüküm tespiti yoluna gidilmiştir. Klasik dönemde uygulanan bu metotta rivayetlerin taraflar arasında taksim edildiği gözlenmektedir. Ancak geçmişe kıyasla adeta yeni bir yapı kazanan günümüz açısından baktığımızda, bu rivayet hazinesini bir bütün olarak ele almak ve bunları çok yönlü olarak değerlendirmek vahiy döneminde hükmün oluşma sürecini daha net bir şekilde anlamayı, dolayısıyla günümüz problemlerini daha sağlıklı bir şekilde çözmeyi sağlayacaktır. İşte "çoklu yöntem” adını verdiğimiz metot, ahkâm hadislerini bir bütün olarak ele alıp, her birini önce geçmiş fukahanın değerlendirmeleriyle parça parça, sonra diğer kaynaklar ışığında bir bütün olarak anlamaya çalışmak şeklindedir. Bu süreçte fıkıh usulü ve furuu kaynaklarından yararlanmanın yanında, rivayetlerin teknik incelemesinde hadis ilminden, olayların geçtiği zaman ve mekân boyutu ile olayların karakteristik yapısını anlamada siyer kaynakları ile medeniyet ve kültür kaynaklarından yararlanılmaktadır. Bu yöntemde rivayete konu olan her bir sahabî tespit edilmekte ve hem o konudaki söz ve uygulamaları, hem de farklı zamanlarda mesele ile ilgi kurulabilecek söz ve uygulamaları derlenmeye çalışılmaktadır. Elde edilen veriler çapraz sorgulama mantığıyla birbirinin açığını kapatmada, kapalı kısımlarını açıklığa kavuşturmada ve çıkarımı tutarlı hale getirmede birbirini tamamlayan kaynak olarak işlenmektedir. Namazların cem’ine dair gelen rivayetler de farklılıklar içerdiği için çoklu yöntemi anlamada bir fikir vereceği kanaatindeyiz.     
Keywords : Ahkâm Hadisleri, Namazların Cem’i, Anlama, Yorumlama, Çoklu Yöntem