İslâm Tarihinin İlk Üç Asrında Hapishanelere ve Mahkumların Durumlarına İnsan Hakları Bağlamında Genel Bir Bakış

Authors : Metin Yilmaz

Pages : 539-581

Doi:10.17120/omuifd.82564

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2001-04-01

Article Type : Other

Abstract :İki ayrı bölüm olarak ele aldığımız bu makalede, ilk olarak hapishane kurumunu müştemilatından soyutlayarak İslâm öncesi ve islâmi dönemin ilk üç asrındaki tarihi sürecini inceledik. Hapis ve hapishane kavramlarının filolojik yapısını kısaca ele aldıktan sonra, Hz. Peygamber, Hulefâ-i Râşidin, Emevî ve Abbasî döneminde hapishanelerin yapısı, işleyişi ve bir takım hapis uygulamalarına örnekler verdik. Bu tarihi bilgilere ilave olarak İslam’ın insan haklarına verdiği öneme rağmen, istisnai birkaç halifenin uygulaması dışında, hapishane binalarının ve koşullarının ne denli dayanılmaz olduğunu, işlenen insan hakkı ihlallerinin boyutunu gözler önüne sermeye çalıştık. Aynı zamanda tarihin her döneminde hapishane ve hapis cezasının uygulama gereksiniminin kaçınılmazlığını izah ettik. İkinci kısımda ise hapishane unsurlarını ele alıp, mahkumların yaşam koşullarının İslâm hukuk literatüründeki ve pratikteki yansımalarını, mahkumlara uygulanan muamele tarzlarını araştırdık. Daha sonra hapishanelerin fiziki yapısını ele alıp, günümüz hapishane modelleriyle karşılaştırmalı olarak mahkumun yaşam şartlarına ne denli uygun olup olmadığını tartıştık. Makalemizi, hapishane personeli ve bunların mahkumlarla olan diyalogunu inceleyerek, genel bir değerlendirmeyle sonuçlandırdık.
Keywords :