Sâmiha Ayverdi’de Siyasal ve Toplumsal Görüşler ya da Yitik Bir Toplumun Ardından Koşanlar

Authors : Baran Dural, Uğur Eyidiker

Pages : 16-28

View : 26 | Download : 10

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research

Abstract :Tasavvuf önderlerinden Kenan Rifai’nin etkisiyle Sâmiha Ayverdi eserlerinde alelade insanın kendisi, diğer insanlarla ve Yaratıcı ile olan ilişkilerini ele almıştır. Osmanlı’nın son dönemiyle Anadolu Müslüman- Türk kimliği üzerine makaleler- edebi çalışmalar kaleme almıştır. 1938-1946 yılları arasında sekiz tanesi roman olmak üzere on adet eser ortaya çıkarmıştır. Necip Fazıl Kısakürek, Yahya Kemal Beyatlı gibi önemli düşünürlerle, edebi- düşünsel anlamda fikir alışverişinde bulunmuştur. Ayverdi’nin görüşleri elbette ki kendi esin kaynağı olan Beyatlı’nın, ‘Medeniyeti idrak ihtirasla mümkün. Garp medeniyetini, kendimizden utanacak kadar sevmeseydik, idrak edemezdik’ yaklaşımının oldukça uzağındaydı. Bu Akçura ve Beyatlı’nın muhafazakâr gerçekçilikleriyle (realizm), Ayverdi’nin, düşüşe çare arayan ‘bedhah Rumelili’ çizgisinin arasındaki korkunç farklılıktan kaynaklanmaktadır. Yahya Kemal ve Yusuf Akçura’nın, kendi yükseliş dönemlerinde dile getirdikleri tezlerle, Ayverdi’nin yalnızlaştırılmış ve köşeye sıkıştırılmış bir ‘kaybeden’ portresi çiziyor olması, onun muhafazakârlık içindeki yerini de diğerlerinden ayrı tutmaktadır. Bu makalede Türk düşünce tarihinin önemli ‘kadını’, Sâmiha Ayverdi’nin siyasal ve toplumsal görüşleri, karşılaştırılmalı olarak tartışılmaya açılmak istenmektedir. Çalışmayla bir kadın muhafazakârın toplumsal ve siyasal görüşlerinin eril muhafazakâr düşünce içinde nasıl farklılaştığı ortaya koyulmuştur. Bu bağlamda bir kadının fikir dünyasından ortaya konan düşünceleri alana katkı sağlayacaktır.
Keywords : Sâmiha Ayverdi, Kubbealtı Cemiyeti, Osmanlı Modernleşmesi, Muhafazakâr, Türk- İslam Kimliği.