TÜRKİYE’DE DOĞURGANLIĞI BELİRLEYEN ARA DEĞİŞKENLER: YAKIN DÖNEME BAKARKEN

Authors : Mehmet Ali Eryurt

Pages : 67-84

View : 368 | Download : 2901

Publication Date : 2016-08-05

Article Type : Research Article

Abstract :Türkiye’de yakın dönemde 1998-2003 arasındaki 5 yıllık dönemde doğurganlık düzeyinde önemli değişimler yaşanmıştır. 1998 yılında toplam doğurganlık hızı 2,7 iken bu rakam 2003 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması’nın sonuçlarına göre 2,1’e, yani yenilenme düzeyine kadar düşmüştür. Hatta bölgesel düzeyde bakıldığında beş bölgenin üçünde doğurganlık hızı yenilenme düzeyininde altındadır. Bu çalışmada 1998 ve 2003 yıllarında yaşanan hızlı doğurganlık düşüşünün nedenleri ortaya çıkarılmaya çalışılmaktadır. 1998 ve 2003 yıllarında ölçülmüş olan doğurganlık hızlarını belirleyen faktörler ayrıştırılmaya çalışılırken Bongaarts’ın ara değişkenler modeli kullanılmıştır. Model doğurganlığın gerçekleşebilecek maksimum seviyesi ile gözlemlenen seviyesi arasındaki farkı temel olarak dört ara değişken ile (gebeliği önleyici yöntem kullanımı, evlilik, istemli düşük ve doğum sonrası geçici kısırlık) açıklamaktadır. Çalışmada bir yandan yakın dönemdeki doğurganlık düşüşünün nedenleri araştırılırken bir yandan da Bongaarts modeli ayrıntılı olarak tanıtılmaktadır. Çalışmanın veri kaynağını 1998 ve 2003 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmaları oluşturmaktadır. Her iki araştırmada da gebeliği önleyici yöntem kullanımı en etkili ara değişken olarak ön plana çıkmaktadır. Evlenme endeksi ikinci önemli ara değişken durumundadır. İstemli düşük endeksi ve geçici kısırlık endeksininse daha sınırlı bir etkide bulundukları gözlemlenmektedir. Çalışmada doğurganlık düzeyinde yaşanan değişimin bir kısmının 2001 ekonomik krizinin etkilerini taşıyan konjonktürel bir değişim olabileceğinin altı çizilmektedir.
Keywords :