NİZAMÜLMÜLK’ÜN İKTİSADİ GÖRÜŞLERİNİN KAPİTALİZM VE SOSYALİZM İLE KARŞILAŞTIRILMASI

Authors : Serkan Dilek, Murat Fidan

Pages : 56-68

Doi:10.30783/nevsosbilen.1290760

View : 176 | Download : 200

Publication Date : 2024-03-25

Article Type : Research

Abstract :Nizamülmülk, Selçuklu Devleti devrinde 29 yıl vezirlik yapmış ve Devletin hem idarî hem iktisadî yapısına önemli katkılar sağlamıştır. Nizamülmülk’ün siyasetname isimli eseri aslında Melikşah’a devlet idaresinin nasıl yapılması gerektiğini anlattığı yani siyaset bilimi ile alakalı bir eserdir, ancak içerisinde iktisadî meseleler de yer almaktadır. Batılı kaynaklar iktisat biliminin Adam Smith’in “Ulusların Zenginliği” isimli eseriyle başladığını iddia etseler de doğuda İbni Haldun, İbni Teymiyye, İmam Gazali gibi çok sayıda bilim adamının Adam Smith’in sahip olduğu görüşleri çok daha önceleri ileri sürdüğü görülmektedir. Literatürde Doğulu bilim adamlarının iktisadî görüşleri yeterince yer almamaktadır. Selçuklu Devletinin devlet yönetiminde önemli söz sahibi olmasına ve kendisinden sonra gelen Selçuklu ve Osmanlı Devlet yöneticilerini etkilemesine rağmen Nizamülmülk’ün iktisadî görüşleri kendinden önceki Türk-İslam düşünür ve bilim adamalarında olduğu gibi literatürde yeterince tartışılmamıştır. Bu çalışmanın amacı Nizamülmülk’ün iktisadî görüşlerinin Kapitalizm, Sosyalizm ve İslam ekonomisi ile karşılaştırılarak tartışılmasıdır. Bunu yaparken Nizamülmülk’ün Siyasetname eseri ve literatürde ilgili eserlerin taraması yapılmıştır. Sonuç olarak Nizamülmülk’ün iktisadî görüşlerinin İbni Haldun gibi Müslüman bilim adamlarının iktisadî görüşlerine, İslam ekonomik görüşüne benzerliklerinin çok olduğu görülmüştür. Nizamülmülk’ün iktisadî görüşleri Kapitalizm ve Sosyalizmden farklılaşmaktadır, ancak Kapitalizm ile benzer bazı noktalar içerdiği görülmüştür.
Keywords : Nizamülmülk, Siyasetname, Selçuklu Devleti Ekonomisi, İslam Ekonomisi, Kapitalizm, Sosyalizm