DERLEM TABANLI BİR ELEŞTİREL SÖYLEM ANALİZİ: TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA ERDEMLER TEMASI

Authors : Ramazan Şimşek

Pages : 1123-1140

Doi:10.30783/nevsosbilen.929323

View : 16 | Download : 7

Publication Date : 2021-09-30

Article Type : Research

Abstract :Eğitim sistemi ve resmi yürütücüleri mensup oldukları toplumun, kültürün anlam-değer dünyasını, hayat perspektifini gözeterek süreci şekillendirmektedir. Toplumu yansıtan değerlerin devamlılığının sağlanması, bu değerlerin yeni nesiller üzerinden tekrar üretilmesi ve aktarılması sistemin varlığı açısından oldukça önemli olup eğitim bu bağlamda önemli araçlardan biridir. Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde kullanılan ders materyalleri de Türkiye’yi var eden anlam-değer dünyasını, kültürü, toplumsal hafızayı örtük müfredat aracılığı ile hedef kitleye aktarmakta ve bu içeriklerin devamlılığını sağlamaktadır. Bu çalışmada da ortaokul Türkçe ders kitaplarının tamamında yer alan Erdemler teması metinleri ile özel bir derlem oluşturulmuş; erdemler temasında MEB tarafından işlenmesi tavsiye edilen konularla ilişkili kavramların sıklığı dikkate alınarak derlem tabanlı çeşitli analizler gerçekleştirilmiştir. Analiz sürecinde son yıllarda kullanım sıklığı giderek artan; arka planda kalan mesajları, cümle arasını okumada kullanılan eleştirel söylem analizi, derem dilbilim uygulamalarıyla birlikte kullanılmıştır. Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan Erdemler teması içeriklerinden oluşturulan özel derlem aracılığıyla yapılan analizde, toplumun geleneksel değer algılarının sürdürülmeye çalışıldığı; öğrencilerin azimli olmaya ve çalışkan olmaya teşvik edildiği; kentleşmenin ve kapitalizmle ilişkili şemaların metin söylemiyle desteklendiği; devlet ve toplumun eğitim aracılığıyla temel değerler kapsamında tekrar üretilmeye çalışıldığı saptanmıştır.
Keywords : ders kitabı, , erdemler, eleştirel söylem analizi