Radikal Demokrat Yeşiller: 80’ler Türkiyesi’nden Alternatif Bir Koalisyon

Authors : Barış Gençer Baykan

Pages : 487-513

View : 17 | Download : 5

Publication Date : 2020-09-14

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışma 1985-1994 yılları arasında faaliyet gösteren Radikal Demokrat Yeşiller’in kısa ama öncü mücadelesini birincil ve ikincil kaynaklara dayanarak anlatmayı amaçlamaktadır. Yeşil, feminist, LGBTİ, antimilitarist ve ateist grupların bir eylem koalisyonu olan Radikal Demokrat Yeşiller 1980 sonrası siyasal atmosferin bir ürünüdür. Hareketin teorik ve pratik altyapısının oluşturulmasında lider İbrahim Eren’in ağırlığı vardır. Eren’in farklı Avrupa ülkelerinde yaşadığı siyasal ve toplumsal hareketler deneyimleri Radikal hareketin fikren şekillenmesinde ve bir eylem koalisyonuna dönüşmesinde rol oynamıştır. Toplumsal cinsiyet, kent, özgürlükler, anti-militarizm, hayvan hakları gibi alanlarda faaliyet göstermişlerdir. Teorik tartışmalardan ziyade toplumsal hareketlilik, eylemler ve manifestolar öne çıkmaktadır. Yurt çapında örgütlenmenin aracısı olabileceğini düşünerek çıkardıkları Yeşil Barış dergisi 1988-89 yıllarında altı sayı yayınlanabilmiştir. Radikal Demokrat Yeşiller İtalyan Radikalleri ile irtibatta olmuş, isim, ideolojik çerçeve ve hareket biçimi açısından onları örnek almıştır. Radikaller eylemlerle büyüyen bir kitleselleşme peşinde olmamışlar, doğrudan eylemin gücüne inanmışlar ve farklı ezilen grupların birbiriyle dayanışmasını örgütlemeye çalışmışlardır. 1987’de Yeşil Barış Çevre Derneği’ni kurmuşlardır. Farklı grupların eylem koalisyonu olan Radikallerin kurumsallaşma ve partileşme çabaları başarısız olmuştur. Mücadelelerine ve kimliklerine yönelik birçok suçlamayı, fiziksel ve psikolojik saldırıları göğüslemek ve çeşitli bedeller ödemek zorunda kalmışlardır. Siyasal atmosferin değişmesi, yeni toplumsal hareket örgütlerinin ortaya çıkması, Radikaller içindeki farklı bileşenlerin kendi kulvarlarında örgütlenme çabaları hareketin sönümlenmesinde rol oynayacaktır. Radikaller ağırlıklı olarak yeşil hareket ve yeşil siyaset çerçevesinden değerlendirilmiştir. Hareketin oluşum süreci, fikri kaynakları, toplumsal mücadeleleri, partileşme süreci, ulus ötesi aktörlerle ilişkileri ve neden sönümlendiğini incelenmiştir. Söylemleri ve eylemleri pek çok alanda öncüdür, Türkiye’nin o dönemki siyasal ve sosyal dinamiklerine göre oldukça yenidir. Bu öncü yönleri bir yandan daha çok kabul görmelerini ve toplumun ilerici kesiminin dikkatini çekmeye başarırken diğer yandan çıkarılmasıyla baskı ve şiddet görmelerine, toplum nezdinde yalnızlaştırılmalarına sebep olmuştur. Bu çalışma için hareketin lideri İbrahim Eren ve aktivistlerle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiş, İbrahim Eren’in kişisel arşivi, Radikal Demokratik Bir Yeşil Parti için Program Taslağı, Yeşil Barış dergisi, dönemin Sokak, Nokta, Yeni Gündem, Ağaçkakan ve Üç Ekoloji gibi yayınları ve günlük gazeteleri taranmıştır.
Keywords : Radikal Demokrat Yeşiller, Toplumsal Hareketler, , Çevre Hareketleri, , Yeşil Politika, Kent Hareketleri