Komünist Manifesto’daki ‘the Idiocy of Rural Life’ İfadesinin Anlamı Üzerine: Kır Hayatının ‘Aptallığı’ mı ‘Yalıtılmışlığı’ mı?

Authors : M. Burcu Bayrak, Arif Erençin

Pages : 239-259

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2020-06-14

Article Type : Research

Abstract :Marx ve Engels’in kaleme aldıkları Komünist Manifesto adlı eser, yazıldığı dönemden günümüze kadar güncelliğini korumuştur. Tüm bu zaman boyunca da birçok yanlış anlamanın ve yanlış yorumun konusu olmuştur. Bunun arkasında yatan nedenlerden biri, hatalı çeviridir. Bu çalışmada, Komünist Manifesto’nun farklı çevirilerinde en sık rastlanan hatalardan birine konu olan ‘the idiocy of rural life’ ifadesinde yer alan ‘idiocy’ sözcüğü, hem etimolojik bağlamda hem de Komünist Manifesto’nun kapitalist kentleşme sürecine ilişkin analizini kendi tutarlılığı içinde doğru anlamak amacıyla ele alınmıştır. Eski Yunanca ‘idios’ sözcüğünden türetilmiş olan ‘idiocy’nin anlamı, Hal Draper’ın gösterdiği üzere, zaman içinde değişerek ‘yalıtılmışlık’tan ‘aptallık’a doğru kaymış ve sözcüğün eski anlamı tamamen ortadan kalkmıştır. İngilizce çevirilerde sık rastlanan bu hatalı çeviri sorunu, bu konuda önemli bir istisna olan Nail Satlıgan çevirileri dışında, Komünist Manifesto’nun Türkçe çevirilerinde de görülmektedir. Dolayısıyla Türkçe yazın, gerek konuyu ele almamaları gerekse de yanlış çeviriye dayalı hatayı sürdürmeleri nedeniyle yetersiz kalmaktadır. ‘Idiocy’ sözcüğünün doğru anlamını yeniden gün yüzüne çıkarmanın iki önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir. İlk olarak, 19. yüzyılda kapitalizmin aldığı biçim üzerinde belirleyici bir unsur olan kır-kent çelişkisini ve bu çelişkiye burjuvazinin müdahalesini daha doğru bir biçimde anlamak mümkün olabilecektir. İkinci olarak da ‘idiocy’ sözcüğünün Komünist Manifesto’da karşılığının ‘aptallık’ olarak çevrilmesi ile Marx ve Engels birlikte; Louis Bonaparte’ın 18 Brumaire’i adlı eserinde ‘bir çuval patates’ benzetmesi nedeniyle de Marx tek başına; köylülere karşı aşağılayıcı ya da küçümseyici bir yaklaşım sergiledikleri yönündeki olumsuz eleştirilerin hedefi olmaktadırlar. Dolayısıyla ‘the idiocy of rural life’ söz öbeğinin doğru çevrilmesi ve ‘bir çuval patates’ metaforunun bağlamından koparılmadan okunmasıyla bu iki ifadenin, olumsuz eleştirilerin dayanak noktası olmalarının önüne geçilebilecektir. Marx ve Engels’in kırsal yaşama atfettiği niteliğin ‘aptallık’ hali olmaktan kurtarılması için doğru bir okumanın yapılması; kır-kent ayrımı bağlamında kırsal emeğin, kentin entelektüel yaşamından ‘yalıtılmışlığı’ üzerinden değerlendirilmesi ve kapitalist kentleşme bağlamında kırsallığın burjuvazi ile doğru biçimde ilişkilendirilmesi gerekmektedir.
Keywords : Komünist Manifesto, , the idiocy of rural life, , yalıtılmışlık, kırkent çelişkisi.