Göç Olgusu Ekonomik Kalkınmada İtici Güç Olabilir Mi?

Authors : Munise Tuba Aktaş

Pages : 37-48

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2015-01-31

Article Type : Other

Abstract :Ulusal ve uluslararası göç hareketlerini irdeleyen yaklaşımlar esas itibarıyla göçün ülke ekonomilerine etkileri üzerinde yoğunlaşmışlardır. İktisat yazınında göç-kalkınma arasındaki ilişkiye yönelik çalışmalar 1950’li yıllara dek uzanmaktadır. Lewis’in (1954) sınırsız emek arzı ile kalkınma modelinde de kırsal kesimden modern kesime işgücünün aktarılmasıyla kalkınma süreci başlamaktadır. Neo-klasik göç teorisi göçün olumlu etkilerini öne çıkararak iyimser bakış açısını; göçün olumsuzluklarına yoğunlaşan bağımlılık ve yapısalcı yaklaşım da kötümser bakış açısını temsil etmektedir. Bu eksende genel olarak göç-kalkınma ilişkisine dönük iyimserliğin petrol krizi öncesi dönemde yaşandığı; kötümser görüşlerin ise petrol krizi sonrası dönemde (1973-1990)hakim olduğu ifade edilebilir. Göçe yönelik iyimserliğin 1990’lı ve özellikle 2000’li yıllarda tekrar ortaya çıktığı ve eleştiri oklarını yeniden üzerine çektiği görülmektedir. Bu çalışmada temel amaç, uluslararası göç-kalkınma konusundaki görüş ve düşünceleri öncü teorik yaklaşımlara dayalı olarak ve bu alandaki güncel tartışmaları da göz önünde bulundurarak değerlendirmektir. Ayrıca çalışma bu alana ilişkin yeni ya da pek üzerinde durulmayan araştırma ve çalışma konularına da dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Literatürdeki çalışmalar incelendiğinde, göç-kalkınma ilişkisinde işçi dövizleri, diyaspora, beyin göçü (brain-drain) ya da beyin dolaşımı (brain circulation), bilgi ve teknoloji transferi, döngüsel göç gibi konuların ön plana çıkarıldığı ve gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere yönelen göç akımına odaklanıldığı görülmektedir. Ancak bu çalışma özellikle insani kalkınma göç ilişkisini ele alacak şekilde göçün kalkınma açısından etkisinin daha geniş bir bakış açısıyla ele alınması gerekliliğine vurgu yapmıştır. Dolayısıyla çalışmada göç-kalkınma ilişkisinin tüm boyutlarıyla ele alınması gereken bir olgu olmasına dikkat çekilmekte ve göçün ulusal kalkınmanın tek başına itici gücü olmayacağı buna karşılık kalkınma ve insani kalkınma üzerinde bazı olumlu etkiler yaratabileceği dile getirilmektedir. Bu çalışma göç kalkınma ilişkisini yeni yaklaşımları içerecek şekilde yeniden gündeme getirerek ve son dönemdeki gelişmeleri de açığa çıkararak literatüre katkı yapmayı hedeflemektedir.
Keywords : Göç, Kalkınma, Beyin Göçü, İşçi Dövizleri, İnsani Kalkınma