İslam Hukukunda Koku Sürünmenin Hükümleri
Authors : Ramazan Araz
Pages : 38-50
Doi:10.51605/mesned.1460937
View : 164 | Download : 92
Publication Date : 2024-06-30
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışma İslam hukukunda koku sürünmenin hükümlerini belirtme amacıyla hazırlanmıştır. Güzel kokular tarih boyunca peygamberler de dahil çeşitli topluluklar tarafından şifa, kişisel bakım veya dini maksatlar gibi değişik amaçlarla kullanılmıştır. Güzel kokuların insana birçok faydası bulunmaktadır. Hafızayı arttırıcı özelliği bu faydaların başında gelmektedir. Güzel kokular ayrıca belleğe direk etki ederek birtakım duyguların veya anıların oluşmasına neden olabilmektedir. Güzel kokuların dikkat çekici bir diğer özelliği ise insan şehvetini tahrik edebilmesidir. Kokulu bitkiler doğada farklı türlerde bulunmaktadır. Bunlar, yalnızca kokusu için yetiştirilenler, başka bir amaç için yetiştirilenler ve hem kokusu hem de başka amaç için yetiştirilenler olmak üzere üç sınıfa ayrılmaktadır. Koku sürünmenin hükümleri açısından bu tasnif önem arz etmektedir. Kulun dünya ve ahiret saadetini korumayı amaçlayan İslam dini, insan fıtratını etkileyen bir niteliğe haiz olan kokular konusunda birtakım kurallar getirmiştir. Peygamberimiz (sas) kokunun kendisine sevdirildiğini ifade ederek günlük bakım amaçlı koku sürünmüş ve bunu ümmetine tavsiye etmiştir. İslam dininde ayrıca cuma, bayram namazları için ve ihrama girmeden önce sürünme, topluluk içinde temiz ve bakımlı olma hikmetine matuf olarak müstahab görülmüştür. Bazı hikmetlere binaen ihramlı kişilerin koku sürünmesi, kadınların yabancı erkeklerin yanında koku sürünmesi ve kocasının ölümünden veya bain talakla boşamadan dolayı iddet bekleyen kadınların koku sürünmesi yasaklanmıştır. Kadınlar hususunda vaz edilen bu yasakların hikmeti, kokunun cinsel yönelimi tahrik etmesi sonucu ortaya çıkabilecek fuhşiyatın önlenmesidir. İddet bekleyen kadınların koku sürünmelerinin yasak olmasının bir diğer hikmeti ise, bakım ve süslenmenin yas ile bağdaşmamasıdır. Çünkü üzüntülü olması gereken bir zamanda bakım ve güzellik arttırıcı şeylerle meşgul olunması, fıtraten doğru olmamakla beraber, toplum tarafından da doğru bir davranış olarak kabul edilmemektedir. Koku sürünme ayrıca ihram yasaklarından bir tanesidir. Bu yasağın hikmeti kokunun ihramın ruhuyla uyuşmamasıdır. Bu yasağın ihlali halinde ise bazı maddi yaptırımlar söz konusudur. Son yüzyılda imal edilen kokular genellikle alkol gibi çeşitli katkı maddeleri içermektedir. Bu nedenle parfüm, kolonya gibi içinde katkı maddeleri bulunan kokuların necisliği konusunda ihtilaf bulunmaktadır. Bazı alimler, bu maddelerin necis olmaları sebebiyle necasetten taharetin şart olduğu ibadetlerin sıhhatine mâni olacağını ifade etmişlerdir. Bazı alimler ise bunları necis görmemiştir. Koku kullanımı ile ilgili hükümler İslam dininin insan fıtratına ne kadar önem ve değer verdiğini ortaya koyar niteliktedir. Nitekim koku sürünmenin bazı hallerde teşvik edilmesi, ortaya çıkacak maslahatı talep etme hikmetine taalluk etmektedir. Aynı fiilin bazı hallerde yasaklanması ise ortaya çıkabilecek daha büyük zararı defetme amacıyladır. Dolayısıyla koku sürünmenin fıkhi hükümlerine bakıldığında, İslam şeriatının hüküm vazetme hususunda ne derece hassas bir denge gözettiği tebarüz etmektedir. Klasik fıkıh eserlerinde koku sürünme ile ilgili hükümler değişik konular altında, dağınık halde yer almaktadır. Modern dönemde ise koku sürünme ile ilgili az sayıda çalışma yapılmakla beraber, konuyu fıkhi açıdan ele alan çalışmalar nitelik ve kapsam olarak yetersizdir. Dolayısıyla koku sürünmenin tavsiye edildiği haller, yasaklandığı haller ve bunlara gereken yaptırımların neler olduğunu gibi konuların, delilleriyle beraber fıkhi açıdan ele alınan bir çalışmanın ihtiyacı hasıl oluştur. Bu çalışmada koku sürünmenin hükümleri Hanefî mezhebi başta olmak üzere dört mezhebe göre çeşitli başlıklar altında ele alınmaktadır. Ayrıca içinde bulunan katkı maddelerinden dolayı çeşitli ihtilaflara konu olan kolonya ve parfüm kullanımına da fıkhi açıdan değinilmektedir.Keywords : Fıkıh, İhram, Koku, Parfüm, Kolonya