İBN HAZM’A GÖRE ALİ B. EBÎ TALİB VE ONA KARŞI SAVAŞANLARIN DURUMU

Authors : Mehmet Dalkiliç

Pages : 293-319

View : 18 | Download : 10

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research

Abstract :İbn Hazm (v.456/1064) muhteşem bir medeniyet kurmuş olan Endülüs’te yetişmiş önemli bir bilgindir. Ülkesinin yıkılış dönemini yaşamış ve İslam Mezhepleri Tarihi açısından çok önemli olan el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvai ve’n-Nihal adlı eserini yazmıştır. Doğulu ve Batılı araştırmacılar tarafından pek çok defa değişik nedenlerle araştırma konusu olmasına rağmen bir İslam bilgini olarak İbn Hazm’ın görüşleri Türkçede ifadesini tam olarak bulamamıştır. Araştırmanın amaçlarından ilki, İbn Hazm’ın eserlerinde yer aldığı şekliyle tahkim olayı, Ali b. Ebi Talib ve Hariciler hakkındaki görüşlerini ortaya koymaktır. İkincisi ise İbn Hazm’ın konuya yaklaşımlarının tahlil ve değerlendirmesini yapmaktır. Bu, gerek günümüz açısından gerekse Endülüs toplumunu oluşturan unsurlar ve dönemin şartları açısından oldukça önemli bir konudur. Nitekim İbn Hazm’ın hayatı ve eserlerini söz konusu eden araştırmacılar onun görüşlerinin tespiti ve anlaşılmasının zorluğuna dikkatleri çekmişlerdir. Bunlardan biri de Muhammed Ebu Zehra’dır. O "İbn Hazm’ın görüşlerini ve metodunu tespit edebilmek için geniş inceleme ve araştırma yapmak gerekmektedir” diyerek bu durumu ifade etmiştir. İslam tarihinde belki de ilk defa vuku bulan ve realitede siyasi bir olay nedeniyle Müslümanlar ciddi bir ayrılık noktasına gelmiştir. Zira yine tarihte ilk defa siyasi bir olay Hariciler tarafından nas kullanılmak suretiyle dini bir kisveye büründürülmüştür. Bu yüzden literal okuma (zahirilik) taraftarı olan İbn Hazm’ın Ali b. Ebi Talib ve ona karşı çıkan Hariciler hakkındaki görüşleri oldukça önemlidir. Günümüzdeki olayları tarihle irtibatlandırmak ve anlamak bağlamında siyasî, sosyo-kültürel ve dinî bakımdan kaydedilen gelişmeleri bilmek kaçınılmaz bir zorunluluktur. Çünkü İslam karşıtı güçler tarafından kurgulanmış Vehhabi/Selefiler ve DAİŞ gibi din temalı terör grupları aynı zihniyetin ürünleri durumundadır. Bu makalenin bir diğer amacı ise İbn Hazm’ın tahkim olayı ve Haricilerle ilgili görüşlerinin günümüze ışık tutacak yönlerinin objektif bir tavırla ortaya çıkartılmasıdır. İbn Hazm’ın gerek hiç Doğu’ya seyahat etmemesi gerekse Zahirilik düşüncesinin kurucularından olması, Hz. Ali’nin hilafeti, Muaviye’nin tutumu, tahkim olayı ve Hariciler gibi konulardaki görüşleri makaleye ayrı bir önem katmaktadır.
Keywords : İbn Hazm, Hariciler, Mezhep, Hilafet, Hz. Ali, , Sıffîn, Hz. Muaviye