Osmanlı Devletinde Vakıf Sistemi ve Sosyal Gücü

Authors : Fikret Karaman

Pages : 45-62

View : 17 | Download : 7

Publication Date : 2015-06-15

Article Type : Research

Abstract :Vakıf, İslam inancı, kültürü ve medeniyetinin en eski kurumlarından biridir. Kur’an ve Hadislerde sosyal yardımlaşmaya dikkat çekilmiştir. Bu nedenle İslam bilginleri iyilikte yardımlaşmanın öneminden dolayı hareketle meşruiyetine birçok delil göstermişlerdir. Böylece dünyada, "gök kubbe altında hoş bir seda bırakma” düşüncesi vakıf anlayışıyla gerçekleşmiştir. Osmanlı fethettiği yerleri, vakıflarla imar etmiştir. Bu itibarla vakıf hizmetleri hem fetih hareketini kolaylaştırmış hem yerli halkın sosyal hayatını iyileştirmiştir. Servet vakıf modeliyle vücudun damarlarında dolaşan kan gibi mobil hale gelmiştir. Bu sivil iradeyle; dini, kültürel, eğitim, ticari, sosyal ve askeri alanda vakıf eserleri meydana gelmiştir. Vakıflar üzerinden din, dil, ırk ayırımı yapılmamıştır. Ötekinin inancına, mezhebine kültürüne hoşgörüyle yaklaşılmıştır. Nitekim kayıtlardan anlaşıldığı üzere 1856 yılında Osmanlı nüfusu 36 milyondur. Şayet ayrılıkçı bir politika izlenmiş olsaydı 3-5 asır boyunca yönetilen halkın Müslüman olması beklenirdi. Oysaki o tarihte, imparatorluk sınırlarındaki 36 milyon nüfusun, sadece 20 milyonu ( % 58) Müslüman’dır. Geriye kalan 16 milyonu, ( % 42 ) gayri Müslim’dir.
Keywords : Osmanlı, Vakıf, İslam, İyilik, Yardımlaşma