1896 Bombay Vebası ve Hastalığın Hicaz’a Sirayetinde Hindistanlı Hacıların Rolü

Authors : Berna Korucu Üçüncü

Pages : 625-638

Doi:10.31020/mutftd.909425

View : 15 | Download : 16

Publication Date : 2021-09-22

Article Type : Research

Abstract :Amaç: Bu çalışmada, 1896 yılında Hindistan’ın Bombay şehrinde başlayan, buradan çıkan gemiler ve Hindistanlı hacılar vasıtasıyla Hicaz’a taşınan, Hicaz’da Osmanlı yönetimi boyunca devam eden veba hastalığının etkileri ve hastalığa karşı alınan önlemlerin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Yöntem: Veba salgınlarının ortaya çıkışı ile ilgili literatür taranmış ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı’ndaki Osmanlı Arşivi vesikaları ışığında Bombay odaklı veba salgınının Hicaz Vilayeti’ne taşınması ve yetkililerin aldığı önlemler araştırılmıştır. Bulgular: 1896 yılında Hindistan’da "Bombay vebası” olarak isimlendirilen yeni bir veba salgını dalgası başlamıştı. Osmanlı yetkililerinin, Bombay’da ve Hindistan genelinde yeniden ortaya çıkan bu salgın haberini alır almaz, salgının Osmanlı topraklarına ulaşmasını engellemek için gerekli tedbirleri aldıkları görülmüştür. Vebanın Osmanlı topraklarına iki yoldan gelme ihtimali vardı. İlki Kızıldeniz yolu ikincisi de Basra Körfezi yoluydu. Bu sebeple hastalığın sirayetini engellemek için bu iki güzergâh üzerinde karantina istasyonları kurulmuş ve haccın yasaklanması gibi önlemler düşünülmüştür. İngiltere ve Fransa gibi sömürgesi olan devletlerin haccı yasaklamalarına karşın Osmanlı yönetiminin böyle bir yasağın mümkün olamayacağı fikrinde olduğu görülmüştür. Sonuç: Dünya tarihinde diğer salgın hastalıklardan daha sık görülen ve daha öldürücü olan veba, Avrupa’da 1700’lerin başında, Osmanlı’da ise 1850’lerden itibaren etkisini azaltmıştı. Ancak 1896 yılında Bombay’da yeniden ortaya çıkan salgın, II. Dünya Savaşı sonuna kadar devam etmişti. Veba bu tarihlerde çok etkin olmasa da korkulan bir hastalık olmayı sürdürmüştü. Bu sebeple hem Hicaz’ı salgınlardan korumak hem de Avrupalı devletlerin Hicaz’da etkinliklerini engellemek amacıyla Osmanlı hükümetinin karantina ve temizlik uygulamaları gibi gerekli tedbirleri almaya çalıştığı görülmüştür.
Keywords : Osmanlı Devleti, Hindistan, Hicaz, Veba, Kamaran Tahaffuzhanesi