Hekimbaşı Muṣṭafā Behcet Efendi’nin Rūḥye Risālesi üzerine bir çalışma: Eser gerçekten Störck’ten bir çeviri mi?

Authors : Ahmet Aciduman, Gözde Aciduman

Pages : 40-72

Doi:10.31020/mutftd.706973

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2021-01-26

Article Type : Research

Abstract :Osmanlı Devleti’nde, üçüncü hekimbaşılığı döneminde, 14 Mart 1827’de Tıbḫāne-i Āmire’nin açılmasını sağlayan ve büyük bir kısmı tıp üzerine olmak üzere, çeşitli eserler telif ve tercüme eden Muṣṭafā Behcet Efendi (1774-1834), Türk tıp tarihinin önemli ve öncü isimlerinden birisidir. Türk tıp tarihi literatürü gözden geçirildiğinde Muṣṭafā Behcet Efendi’nin hayatı ile telif ve tercüme ettiği eserlerini de kapsayan önemli çalışmaların yapıldığı ve yayımlandığı görülmektedir. Risāle-i Telḳīh-i Baḳarī [Çiçek Aşısı Risalesi], Vezāʾif-i Aʿżā [Fizyoloji Tercümesi], Tertīb-i Eczā, Kolera Risālesi, Frengi Risālesi, Buffon’un Histoire Naturelles’inin tercümesi [Tārīḫ-i Ṭabīʿī], Hezār Esrār gibi eserlerinin yanı sıra, bu çalışmanın da konusunu oluşturan Rūḥye Risālesi isimli bir eseri de bulunmaktadır. Türk tıp tarihi literatüründe Rūḥye Risālesi’ni ele alan eserlerde adı geçen risalenin Hekimbaşı Muṣṭafā Behcet Efendi tarafından yazılmış olduğu genelde kabul edilen bir bilgi olmakla birlikte, bazı yazarlar tarafından Şānīzāde Meḥmed Aṭāʾullah Efendi’nin de Störck’ten bu adla bir çeviri yapmış olduğunu ileri sürdükleri görülmektedir. Bu makalede Rūḥye Risālesi’nin orijinini açıklamaya yönelik ilginç bulguların sunulması ve bu bilgilerin Türk tıp tarihi literatürüne kazandırılması amaçlanmıştır.
Keywords : Muṣṭafa Behcet Efendi, Ruḥye Riṣālesi, Anton von Störck, Tıp tarihi