Kınanın Gizli Özneleri: Sağlık Söylemleri Altında Yatan Duyuların Belleği

Authors : Gözde Dalan Polat

Pages : 124-137

Doi:10.31020/mutftd.650931

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2020-01-31

Article Type : Research

Abstract :Giriş: Bu araştırmada kınanın sağlık söylemleri altında yatan duyuların belleği çalışılmak istenmiştir. Sağlık söylemleriyle örtülü olan bu anlatıların altında, kişilerin kendine özgü kına ile ilgili duyuların belleği yatmaktadır. Araştırma kına ile ilgili sağlık söylemlerinin içine gizlenmiş olan duyu belleklerini çalışmaktadır. Yöntem: Bu araştırma, 2017 Nisan - 2019 Haziran yılları arasında çeşitli aralıklarla yapılarak devam etmiştir. Araştırmada kınayı sağlıklı bulduğu için saçlarına, el ve ayaklarına yakan ve bu yüzden gündelik yaşamının bir parçası haline getirmiş olan on kadın ve dört erkekle derinlemesine görüşme yapılmıştır. Saçlarına düzenli kına yakan iki kadın katılımcımla birlikte, saçlarıma kına yakarak hem sağlık açısından olan etkilerine bakılmış hem de bir ritüel olarak deneyimlenmiştir. Bir süre devamlı uygulayarak katılımlı gözlem yapılmıştır. Aynı zamanda kınanın sağlık açısından önemli olduğu vurgusunu yapan bir fitoterapistle derinlemesine yapılandırılmamış görüşmede bulunulmuştur. Bulgular: Sağlık anlatılarının içine gizlenmiş olan duyuların belleği, kendini kınanın kokusunda, renginde ve ritüelinde açığa çıkarmaktadır. Maddi kültür öğesi olan kınanın, kokusu, rengi ve ritüelleri, kişilere geçmişte yaşamış oldukları anılarını hatırlatmaktadır. Bu anılar, onlara kendilerine iyi gelen bir takım duyguları hissettirmektedir. Kınayı sağlıklı bulduğu için gündelik yaşamında sıklıkla kullanan bu kişiler, kınanın kendilerine hatırlattığı bu duygu ve hisleri bedeninde cisimleştirmektedirler. Ancak kişiler bunu bilinçli olarak değil; içselleştirilmiş bir sağlık davranışı örüntüsü olarak gerçekleştirmektedirler. Bu görüşmelerden çıkan bulgular, sağlık açısından kına yakmanın doğrudan tıbbi bir iyileştirici etkisi inancının altında; kınaya yüklenen duyusal algıların güçlü bir bağı olduğu görülmüştür. Bu bağın arka planında ise "kültürel bellek” yatmaktadır.  Bu durum, "duyuların belleği”  (the memory of the senses) kavramı üzerinden söylem analizi yapılarak yorumlanmıştır. Kınanın ‘koku’sunun, ‘rengi’nin ve ‘dokusu’nun, kişilerin duyusal hafızasına kazınarak duygularına nasıl yerleştiği ve bedenlerinde nasıl cisimleştiği, kişilerin sağlık söylemleri üzerinden tartışılmıştır. Sonuç: Dolayısıyla kına bazı durumlarda iyileştirici olarak, tıbbi bir ilaç yerine geçen alternatif olmaktadır. Bu alternatifin kendilerine hem ruhen hem de bedenen iyi geldiğini söylemektedirler. Düzeltme: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mutftd/issue/54355/707166
Keywords : duyuların belleği, kültürel bellek, modernite, kına