Geleneksel Süt Sağım Yöntemi: Koşana Koşma

Authors : Aşkın Yaşar, Çağrı Çağlar Sinmez, Gökhan Aslim

Pages : 64-65

View : 19 | Download : 4

Publication Date : 2014-05-21

Article Type : Research

Abstract :Koyun yetiştiriciliği, tarımsal amaçlı kullanılmayan alanlardaki bitki örtüsünü et, süt ve yapağı ürünlerine dönüştüren, insan beslenmesine ve ekonomiye katkıda bulunan bir hayvancılık koludur. Türkiye’de özellikle kırsal bölgelerde halkın süt ve süt ürünleri ihtiyacının önemli bir kısmı yerli koyun ırklarından karşılanmakta ve koyunlardan genellikle elle sağım yöntemi kullanılarak süt elde edilmektedir. Çalışmada, Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesinin Konya Bölümünde koyunlarda uygulanan ve "koşana koşma” adı verilen süt sağım yöntemine ait verilere ulaşılarak unutulmaya yüz tutan bu geleneğin değerlendirilmesi amaçlandı. Çalışmanın materyalini, Orta Anadolu’nun Konya Bölümü içerisinde kalan yörelerde yaşayan halk hekimliği uygulayıcıları, hayvan sahipleri ve hayvancılıkla uğraşan kişilerden oluşan 9 kaynak kişiden toplanan veriler oluşturdu. Veri toplama amacıyla "koşana koşma” uygulamasıyla ilgili sorulardan oluşan "Bilgi Derleme Formu” kullanıldı. Bu sayede elde edilen veriler yazılı, sözlü ve görsel olarak kayıt altına alındı. Çalışmada, süt sağımı esnasında, koyunların mera ve köylerde açık bir alanda bir hat boyunca özel bir urgan ile yüzleri birbirine bakacak şekilde kolay çözülen düğümlerle birbirlerine bağlandığı, bu yönteme "koşana koşma”, koyunların sağıldığı yere "koşan yeri”, bağlandıkları urgana "koşan örmesi” denildiği; ortalama 50-60 sağmal koyundan bir "koşan” yapıldığı ve koyunlardan günde iki kez bu yöntem kullanılarak süt sağıldığı belirlendi. Sonuç olarak, koşana koşma yöntemiyle süt sağım işleminin kolaylaştığı, sağım yapılan koyunların kolaylıkla belirlendiği, işgücü ve masrafların azaldığı ve böylece karlı bir yetiştiriciliğin sağlanabildiği; bu nitelikleriyle "koşana koşma” uygulamasının Türk halk kültürünün zenginliğini yansıtan bir uygulama olduğu ve kültürel miras kapsamında yer alması gerektiği ileri sürülebilir.
Keywords : Folklor, Konya Bölümü, Süt sağım yöntemi, Koşana Koşma