Platform Teknolojileri ve Temsiliyet Sorunu: Uber ve Booking.com Vakaları

Authors : Ebru Tekin Bilbil

Pages : 286-309

Doi:10.14782/ipsus.539230

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2019-03-27

Article Type : Research

Abstract :Booking.com ve Uber firmaları vaka analizlerine odaklanmaktadır. Bu çalışma ile, bu firmaların faaliyet gösterdikleri piyasaların yapısını değiştirmesi, çıkar ilişkilerini tetiklemesi ve yeni müdahale alanları yaratması irdelenirken bu alanlarda ortaya çıkan temsiliyet sorunları incelenmektedir. Booking.com ve Uber’in bu çalışma dahilinde vaka örnekleri olarak seçilmesinin sebepleri arasında iki firmanın da Türkiye’de yasal takipte olması; geleneksel piyasaya karşı yenilikçi uygulamalara sahip olmaları; dünyada da bu firmalar ile ilgili farklı yasaklama ve yasal düzenleme getirilmiş olması yer almaktadır. Literatürde, dijital platformların yasal değişimleri nasıl kışkırttığına ilişkin olarak dört yöntem kategorize edilmektedir. Bu yöntemler şu şekildedir: (1) Yasayı ihlal etmek ya da yasalardan kaynaklanan gri alanlardan istifade etmek; (2) Piyasada yasaklanamayacak kadar bir büyüme sağlamak; (3) Tüketicileri ve diğer paydaşları siyasi güç için harekete geçirmek; (4) Daha ziyade geleneksel siyasi teknikler uygulamak. Söz konusu bu çalışma temsiliyet sorununun formal olan ve formal olmayan ile siyasi ve politik ikilemlerinin ötesinde dijital platform firmalarının nasıl muğlak, çetrefilli ve belirsiz yeni siyaset alanlarını oluşturduğu ve yine bu alanlardaki müdahale süreçlerinde nasıl daha çetrefilli temsiliyet problemleri yarattığını incelemektedir. Ayrıca, bu çalışma, sözü geçen siyaset alanları içerisindeki aktörlerin koşullara bağlı yaklaşım ve etkileşimlerini temsiliyet sorunu çerçevesinde irdelerken, bu hizmetlerden mahrum kalan gruplar açısından temsiliyet boşlukları olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Meslek birliklerinin, yenilikçi teknoloji ve yeni ekonomi piyasası temsiliyetinde boşluklar yaratacak şekilde çıkar faaliyetlerine girerek temsiliyet boşlukları yarattığı görülmektedir. Bu temsiliyet boşluğu aynı sektördeki STK’lar arasında da çatışma alanları yaratmaktadır. Bu analiz ışığında, temsiliyet sorunu 6 faktör açısından söz konusu vaka analizleri üzerinden sonuçlandırılabilir. Bu faktörler şu şekildedir: (1) Kurumsal tercihler, (2) Kimin katıldığı, (3) Kimin dışlandığı, (4) Nasıl katılım sağlandığı, (5) Katılımın gerekçeleri, (6) Sonuç üzerindeki etki. Buna göre, çalışma şu sonuçları ortaya çıkarmıştır: (1) Türkiye’de dijital platform firmaları özelinde onların da haklarını koruyucu bir regülasyon olmaması; (2) Yeni teknolojilerin tetiklediği regülasyonların farklı müdahale alanları ve ilişki formları yaratması; (3) Seçimle gelen tepeden-aşağıya temsiliyet ile betimsel ve sembolik temsiliyet arasında yeni iletişim, yönetişim ve etkileşim alanlarının geliştirilmesi gereği. Bu çalışma vaka analizi metodunu benimserken kalitatif görüşmeler, telefon mülakatları ve katılımcı gözlemler ile doküman analizlerine dayanmaktadır.
Keywords : Temsiliyet, Uber, Booking.com, Yeni Ekonomiler, Platform Teknolojileri, Yasal Regülasyon