Mustafa Ateş, Bir Osmanlı Fakihi: İbn Âbidîn, İstanbul: İSAM, 2022, 400 sayfa.

Authors : Mahmut Taşçi

Pages : 105-110

View : 35 | Download : 23

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Article

Abstract :Mustafa Ateş’in 2019 yılında tamamladığı Son Dönem Osmanlı Fakihlerinden İbn Âbidîn’in Fıkıhçılığı (Reddü’l-Muhtâr Örneği) adlı doktora tezinin bazı tasarruflarda bulunularak neşredilmiş hali olan çalışma Reddü’l-muhtâr isimli eseri özelinde İbn Âbidîn’in mezheb içi fıkıh faaliyetini ve bir haşiye olarak bu eserin sahip olduğu işlevi netleştirmeye çalışır. Çalışma, mezheb sisteminin nasıl bir fonksiyona sahip olduğu hususunu temel bir soru olarak vaz eder. Mezheb, taklid ve ictihad kavramları ekseninde konu sınırlandırması bakımından herhangi bir metodolojiyle kayıtlı kalmaksızın fıkhın çeşitli bölümlerinden seçilmiş yazar tarafından temsil kabiliyeti yüksek olarak nitelendirilen örnekler üzerinden konuya odaklanır. Mezheb müntesibi bir fakih olması yönünü öne çıkararak İbn Âbidîn’in fıkhî ahkâmı tespit etme usulünü tahlil etmeye yoğunlaşır. Reddü’l-muhtâr’da alıntı yapılan kaynaklara olan atıf yoğunluğunu tespit ederek İbn Âbidîn nezdinde muteber kaynak meselesine eğilmesi, İbn Âbidîn nazarında taklit kavramının kapsamını netleştirmeye çalışması ve onun fakihlerin tasnifi hakkındaki görüşlerini ayrıntılı bir şekilde ele alması yönüyle çalışma özgün bir görünüm arz eder. Üç bölümden oluşan çalışma Osmanlı fakihi olmanın anlamını belirginleştirme, kaynak kullanımı açısından İbn Âbidîn’in atıflarının belirli isimler ve eserler üzerinde yoğunlaşmasının gerekçelerini izah etme ve bu açıdan onun tevarüs ettiği fıkıh mirası ile ilişkisini açıklığa kavuşturma yönlerinden sathî kalmış olsa da İbn Âbidîn’in en kapsamlı eseri özelinde fıkhın farklı bölümlerinden seçilen örnekler üzerinden fıkhî mesaisini anlamlandırma ve şerh-haşiye geleneğine ilişkin yapılan olumsuz değerlendirmelere bir haşiye olan Reddü’l-muhtâr’ın taşıdığı işlevi ortaya çıkarma gayesiyle cevap arama noktalarında önemli katkılar sunar.
Keywords : Fıkıh, İbn Abidin, Reddü\'l-muhtar, Haşiye, Mezheb, Taklid, İctihad