Hârezmşâh Hükümdarlarına Ait Farsça Şiirler / The Persian Poems of Khwārizmshāh Rulers

Authors : Osman Gazi Özgüdenli

Pages : 25-51

Doi:10.16985/MTAD.2016225598

View : 18 | Download : 8

Publication Date : 2016-01-03

Article Type : Research

Abstract :Aslen Oğuzlar’ın Begdili boyuna mensup olan Hârezmşâh hükümdarları pek çok alanda olduğu gibi edebî ve kültürel alanlarda da Selçuklu ananelerini devam ettirmişlerdir. Tarihî kayıtlar Atsız, Sultânşâh Mahmûd, ʻAlâ’u’d-dîn Tekiş, ʻAlâ’u’d-dîn Muhammed ve Celâlu’d-dîn Mengübertî gibi Hârezmşâh hükümdarlarının, tıpkı kendilerinden önceki Gazneli ve Selçuklu sultanları gibi, şiir ve edebiyattan hoşlandıklarını ortaya koymaktadır. Zeynu’d-dîn İsma‘îl b. Hasan el-Curcânî, el-Hekîm ʻAlî b. Muhammed el-Kâ’inî, Ebû ʻAbdullâh Muhammed b. ʻAlî el-Hârezmî, Ebu’l-Kâsim Mahmûd b. ʻOmer ez-Zemahşerî ve Reşîdu’d-dîn Vatvât gibi devrin önemli âlim, şair ve edipleri eserlerini Hârezmşâh hükümdarları adına kaleme almışlardır. Bu çalışmada Atsız (12), ʻAlâ’u’d-dîn Tekiş (3), Sultânşâh Mahmûd (2), Tâcu’d-dîn ʻAlî-şâh (4), Nâsiru’d-dîn Melikşâh (1), ʻAlâ’u’ddîn Muhammed (3) ve Celâlu’d-dîn Mengübertî (1) gibi Hârezmşâh hükümdar ve hanedan üyelerine ait çeşitli cöng, mecmû‘a, tezkire ve tarih kitaplarında tespit edilen toplam 27 Farsça şiir yayınlanarak Türkçeye tercüme edilmiştir. Bu şiirler, Hârezmşâh hükümdarlarının edebî dünyasını yansıtmasının yanında, İran edebiyatının Hârezmşâhlar sarayında ne kadar kabul gördüğünü de ortaya koymaktadır.
Keywords : Hârezmşâhlar, İran edebiyatı, İran şiiri, Atsız, ʻAlâu’d-dîn Tekiş, Sultânşâh Mahmûd, Tâcu’d-dîn ʻAlî-şâh, Nâsiru’d-dîn Melikşâh, ʻAlâ’u’d-dîn Muhammed, Celâlu’d-dîn Mengübertî