Nora-Bir Bebek Evi’ne Feminist Bir Yorum

Authors : Safiye Gül Avci Solmaz

Pages : 719-752

Doi:10.26650/LITERA2020-0094

View : 21 | Download : 17

Publication Date : 2020-12-23

Article Type : Research

Abstract :Çeviri sosyolojisi, bir çeviri ürününün ortaya çıkmasında rol oynayan eyleyicilerin alandaki konum almalarını "alan”, "habitus” ve "sermayeler” ilişkiselliği içinde irdelemeyi sağlayan bir metodoloji sunar. Çeviri sosyolojisinin ortaya koyduğu bu yaklaşım, büyük oranda Pierre Bourdieu’nün sosyolojik kavramlarıyla şekillenmiştir. Bu kavramlar arasında önemli bir yere sahip olan habitus, alandaki eyleyicileri ve oynadıkları rolü anlamak açısından, araştırmacılara katkı sağlamaktadır. Bu çalışma da, tiyatro çevirisi kapsamında, çeviri eyleyicilerinin sahip olduğu "profesyonel habitus”un, kadın merkezli oyunların dolaşımına ve bu oyunların feminist bir bakış açısıyla sahne taşınmasına etkisini irdelemektedir. Dilsel ve dil dışı öğeleri biraraya getiren performansa dayalı bir sanat dalı olarak tiyatro, çeviri aşamasında metin ve dil düzeyinin ötesine uzanan oynanabilirlik, konuşulabilirlik ve sahnelenebilirlik gibi konuları da dikkate almayı gerektirmektedir. Bu açıdan ele alındığında, tiyatro çevirmeninin tiyatro alanında yapılanmış bir "habitus”a sahip olmasının ortaya çıkacak çeviri ürününü etkilediğini söylemek mümkündür. Buradan hareketle, çalışmada, Henrik Ibsen tarafından kaleme alınan Nora-Bir Bebek Evi özelinde ve buradan yola çıkarak yapılan irdelemede, Jale Karabekir’in "profesyonel habitusuna” odaklanılmaktadır. Toplumsal cinsiyet rollerinin evrensel olarak sorgulandığı Nora-Bir Bebek Evi, Türkiye’de daha önce farklı çeviri eyleyicileri tarafından çevrilmiş; ancak feminist tiyatro topluluğu Tiyatro Boyalı Kuş’un kurucusu ve genel sanat yönetmeni olan Karabekir tarafından ilk defa feminist dramaturgiyle sahneye taşınmıştır. Karabekir aynı zamanda benimsemiş olduğu feminist duruşun bir sonucu olarak Türkiye’nin farklı şehirlerinde yaptığı gösterimlerle oyunun daha geniş bir kadın kitlesine ulaşmasını da sağlamıştır
Keywords : Çeviri sosyolojisi, habitus, tiyatro çevirisi, feminist tiyatro, Nora-Bir Bebek Evi