Eyyûb Bin Halîl’in Tezkiretü’l-Acâyib ve Tercemetü’l-Garâyib Adlı Eserinde Taşlar

Authors : Ramazan Bardakçı, Yusuf Can Tıraş

Pages : 179-208

Doi:10.46250/kulturder.1486133

View : 44 | Download : 39

Publication Date : 2024-09-10

Article Type : Research

Abstract :İslam medeniyetinde taşlar hakkında edinilen bilgiler, kimi zaman tercüme kimi zaman da telif eserlerle insanlara aktarılmıştır. Osmanlı Devleti’nde taşlara özgü ilk eserler 15. yüzyılda tercüme yoluyla görülmeye başlanmıştır. Klasik Türk edebiyatı geleneğinde önemli bir yeri olan bu eserlerde anlatılan bilgiler, farklı ansiklopedik eserlerde özel bir bölüm olarak da yer almıştır. Bu türde olan eserlerden biri de 16. yüzyılda yaşamış olan Eyyûb bin Halîl’in (d. ?–ö. 1570’den sonra) Tezkiretü’l-Acâyib ve Tercemetü’l-Garâyib adlı ansiklopedik eseridir. Bu eserde mütercim, otuz dört taş hakkında bilgi vermektedir. Eserde bu taşların renkleri, bulundukları bölgeler ve özellikleri anlatılmaktadır. Bu bilgilerin genellikle Aristoteles’e atfedilen Kitâbü’l-Ahcâr’dan aktarıldıkları göze çarpmaktadır. Ayrıca İbn Sînâ, Galinos, Belinas gibi önemli ilim insanlarının eserlerinden de faydalanılmıştır. Tek ve yarım kalmış bir nüshası bulunan eserin vermiş olduğu bilgiler dönemin bilgi, kültür ve dil anlayışını göstermektedir. Bu çalışmanın birinci bölümünde Eyyûb b. Halîl ve eseri, ikinci bölümünde eserdeki taşlar yer aldığı sıraya göre verilerek incelenmiştir.
Keywords : Eyyûb bin Halîl, taşlar, mineraloji, Acâyibü’l-Mahlûkât, tercüme eser