Milli Mücadele Dönemi Ankara'sında Bir Mizah Gazetesi: Anadolu'da Kalem

Authors : Ibrahim Özen

Pages : 163-196

Doi:10.46250/kulturder.1085279

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2022-06-10

Article Type : Research

Abstract :Millî Mücadele döneminde Türk basını bir kutuplaşma içindedir. Bir tarafta İleri, Akşam, Vakit gibi Millî Mücadele’yi destekleyenler, diğer tarafta Peyam-ı Sabah ve Alemdar gibi Anadolu harekâtına muhalif tutum sergileyenler vardır. Aynı durum dönemin mizah yayınları için de geçerlidir. İşgal güçlerini ve İstanbul Hükümetini destekleyen Refik Halit’in Aydede’si karşısında Diken, Güleryüz, Karagöz ve Anadolu’da Peyam-ı Sabah gibi mizah yayınları mevcuttur. Millî Mücadele basınına yönelik böyle bir tabloda Hüseyin Suat [Yalçın], Anadolu’da Kalem adıyla haftalık bir mizah gazetesi çıkarmıştır. İlk sayısı 21 Mayıs 1921’de çıkan gazete, teknik imkânsızlıklar nedeniyle 16 Temmuz 1921 tarihli sekizinci sayısıyla yayın hayatına son vermiştir. Anadolu’da Kalem; kapak sayfası, orta ve son sayfalarındaki karikatürler ile dikkat çeken bir gazetedir. Karikatür dışında gazetede sohbet, mülakat, şiir, vecize, mizahi fıkra, muhavere ve haber türlerinde metinlere yer verilmiştir. Bu çalışmada Anadolu’da Kalem’in yayın serüveni, yayın politikası, şekil özellikleri ve yazar kadrosu hakkında bilgi verilmiş, muhtevası tematik olarak incelenmiştir. Çalışma sonucunda, Millî Mücadele’yi mizah sahasında destekleyen Anadolu’da Kalem gazetesinin Ankara’daki siyasi ve sosyal hayata yönelik eleştirel tutum içinde olduğu görülmüştür. Çalışma, bir mizah gazetesinin penceresinden Millî Mücadele Ankara’sını yansıtması bakımından önem arz etmektedir.
Keywords : Millî Mücadele, Ankara, Anadolu’da Kalem, basın, mizah