Seyyid’in Manzum Menâsik-i Haccı ve Menâzilnâmesi ile Neşredilmiş Menazilnâmeler Arasında Menziller Bakımından Bir Mukayese Çalışması

Authors : Kadri H. Yilmaz

Pages : 128-169

Doi:10.46250/kulturder.714900

View : 15 | Download : 12

Publication Date : 2020-06-15

Article Type : Research

Abstract :Toplumların sosyal hayatının hemen her unsuru, her türlü faaliyeti edebî ürünlerin birer malzemesidir. Temelinde yolculuk olan ve gezilip görülen yerlerin anlatıldığı eserlerin oluşturduğu bir edebî tür olan seyahatnâmelerin belki de bir alt türü sayılabilecek ürünü de hac yolculuğundaki izlenimlerin anlatıldığı eserlerdir. Bu tip eserler,  haccın gerekleri ve yasaklarını anlatan menâsikler ve hac yolculuğunda konaklanan yerlerle ilgili coğrafî, yiyecek içecek durumu ve mesafe bilgileri veren menâzilnâmeler olmak üzere ikiye ayrılır. Kimi yazarlar bu iki kısımdan birini kaleme alırken kimi yazarlar her iki kısma da eserlerine yer verirler. Seyyid’in eseri de menâsik ve menâzil olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Eserin metni, Berlin Milli Kütüphanesi ve Diyanet İşleri Başkanlığı Kütüphanesi’nde bulunan iki yazma nüsha üzerinden oluşturulmuştur. Menâsik bölümünde, haccın gerekleri, haccı eda etmenin şartları, ihrama nasıl girileceği haccın farzları, vacipleri, terk edilmemesi gereken sünnetler, haccı bozan unsurlar, mekruhlar, haram olan şeyler, gibi birçok konuda toplam on altı başlık altında bilgiler verilmektedir. Menâzil bölümünde ise, İstanbul’dan Şam’a kadar olan yerlerin sadece isimleri verilirken Şam’dan Medine’ye kadar konaklanan menzillerin coğrâfi şartları, yiyecek içiecek durumları ve aralarındaki mesafelere de yer verilmiştir. Seyyid’in eserin bazı yerlerinde içinde bulunduğu ruhsal durumdan bahsettiği, bazen de rüşvet ve adaletsizlik gibi toplumsal konularda da eleştirilerde bulunduğu görülmektedir. Çalışmada son olarak hac menâzilnâmeleri arasındaki ortaklıklar ve farklıklar gösterilmeye çalışılmış, aynı yolu takip eden ve hem su durumu hem de mesafe bilgileri veren Sulhî, Seyyid ve Cûdî’nin menâzilnâmeleri bu yönleriyle bir tabloda gösterilmiştir.
Keywords : menâsik, menâzilnâme, hac seyahatnamesi, Seyyid, Karşılaştırma