THE INFLUENCE OF PHARMACOGENETICS IN THE CLINICAL USE OF ANTIDEPRESSANTS

Authors : Özlem Çevlik, Mert Kaşkal

Pages : 475-480

Doi:10.18229/kocatepetip.892349

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2022-10-17

Article Type : Review

Abstract :Kişiselleştirilmiş tıbba olan ilgi, farmakogenetik üzerine olan araştırmaları da teşvik etmektedir. İlaç geliştirmede yeni analitik metodların ortaya çıkması ve aynı zamanda insan genom teknolojisinde görülen olumlu gelişmeler araştırmacıların farmakogenetiğe olan ilgisini artırmıştır. Son yıllarda genetik biliminde olan bu tür gelişmeler farmakogenetik bilimine olumlu yönde katkı yapmıştır. Kişileştirilmiş tıp terimi aynı zamanda hedefe yönelik ilaç tedavisi ve kişinin genetiğine göre özel tedavi verme kavramlarını gündeme getirmiştir. İlaç tedavisinde görülen değişik yanıt oranları ve genetik farklılıkların ilaç tedavi başarı oranlarını etkilemesi farmakogenetik çalışmaları, psikofarmakoloji ve antidepresanlar üzerine odaklamıştır. Genetik faktörlerin antidepresan ilaç yanıtına yaklaşık %50 kadar katkısı olabileceği düşünülmektedir. Bunlara ek olarak kişinin genetik faktörleri, antidepresanların farmakokinetik ve farmakodinamik özelliklerini etkileyerek ilacın etki oranlarını değiştirebilir aynı zamanda ilacın kandaki konsantrasyon değişimine bağlı görülebilecek istenmeyen etki sıklığında artışa da sebep olabilmektedir. Serotonin taşıyıcılarını kodlayan genler olan, 5-HTTLPR ve SLC6A4 isimli genler yaygın olarak araştırılmakta ve antidepresan ilaç yanıtında temel farklılıkların bu genlerdeki değişimlerin olduğu sanılmaktadır. Ayrıca CYP 2D6 ve CYP 2C19’un aktivitelerindeki farklılıkların antidepresanların karaciğerdeki yıkım hızını, farmakokinetik özelliklerini etkileyebilmekte ve plazmadaki antidepresan kontsantrasyonlarını değiştirebilmektedir. Tüm bu faktörlerde olabilecek değişiklikler antidepresan tedavisine olan yanıtları değiştirebilmekte ve genetik farklılıklara bağlı doz ayarlaması yapılması gündeme gelmektedir. Bu derlemede, seçici serotonin geri alım inhibitörleri, serotonin-nöradrenalin geri alım inhibitörleri, trisiklik antidepresanlar ve mono-amin oksidaz inhibitörleri gibi farklı antidepresan gruplarının farmakogenetik özelliklerine odaklandık. Genetik varyasyonların, antidepresanların farmakokinetik ve farmakodinamik özellikleri üzerine olan etkilerini ve bu etkilerin antidepresanların kliniğine olan yansımalarını derledik.
Keywords : Antidepresanlar, Farmakogenetik, Psikofarmakoloji