Gelişen zihniyetin PISA 2018 başarısını yordama gücü ve düzenleyici değişken olarak sosyoekonomik düzeyin rolü

Authors : Sibel Kaya, Safiye Bilican Demir

Pages : 221-235

Doi:10.33400/kuje.1061666

View : 28 | Download : 10

Publication Date : 2022-05-31

Article Type : Research

Abstract :Dweck ve arkadaşları tarafından geliştirilen zihniyet (mindset) teorisi ve onun eğitim alanındaki yansımaları uluslararası alanyazında oldukça dikkat çekmiştir. Ancak Türkiye’de bu konuda yapılan çalışmaların sayısı çok sınırlıdır. Bu teoriye göre, bazı insanlar, zekânın çalışma ve eğitim yoluyla değişip gelişebileceğine inanırken, bazıları ise bu özelliklerin kalıtsal ve sabit olduğunu düşünmektedir. Zekânın gelişebileceğine inanmak gelişen zihniyet (growth mindset) olarak adlandırılırken; zekânın kalıtsal ve değişmez olduğuna inanmak sabit zihniyet (fixed mindset) olarak adlandırılır. Zihniyet teorisini konu alan çalışmalarda, gelişen zihniyete sahip olmanın akademik başarıyı olumlu yönde etkilediği gözlenirken, sabit zihniyetin genelde başarıyı düşürdüğü gözlenmiştir. Bu araştırmada gelişen zihniyetin (growth mindset) öğrencilerin PISA fen ve matematik başarıları üzerinde etkisinin olup olmadığı ve bu etkinin sosyoekonomik düzeye göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) 2018 Türkiye veri setiyle, çok düzeyli regresyon analizi yapılmıştır. Analizler sonucunda hem gelişen zihniyetin hem de sosyoekonomik düzeyin öğrenci başarısını anlamlı biçimde yordadığı ancak gelişen zihniyetin etkisinin sosyoekonomik düzeye göre farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Yani, gelişen zihniyet farklı sosyoekonomik düzeydeki öğrencilerin fen ve matematik başarısının benzer şekilde anlamlı bir yordayıcısı olmuştur. Öğrenci ve öğretmenlerin gelişen zihniyet konusunda bilgilendirilmeleri ve sınıf içi uygulamaların gelişen zihniyeti destekleyici yönde düzenlenmesi tavsiye edilmektedir. Öğrencilere gelişen zihniyetin aşılanması özellikle Bilim-Teknoloji-Mühendislik-Sanat-Matematik (STEAM) alanlarına yönelmeleri açısından da önem teşkil etmektedir.
Keywords : Gelişen zihniyet, sabit zihniyet, öz-teoriler, PISA başarısı, sosyoekonomik düzey