KİŞİLER ARASI DUYARLILIK VE İLİŞKİLİ DİĞER PSİKOLOJİK DEĞİŞKENLER

Authors : Ayşe Gülhan Çakal, Nuray Tastan

Pages : 659-678

View : 95 | Download : 90

Publication Date : 2023-07-31

Article Type : Research Article

Abstract :Bu çalışmanın konusu, kişiler arası duyarlılığın kuramsal olarak açıklanması, kişiler arası duyarlılık ile ilgili diğer psikolojik unsurların belirlenmesi ve ilgili araştırmaların incelenmesidir. Bu amaçla Türkiye’deki doktora ve yüksek lisans tezleri, ayrıca yurt içi ve yurt dışında ulaşılabilen diğer bilimsel yayınlar incelenmiştir. Böylece kişiler arası duyarlılığı etkileyen etmenler belirlenmiş ve kişiler arası duyarlılığı azaltma konusunda yapılan çalışmalardan söz edilmiştir. Son olarak ruh sağlığını etkileyen kişiler arası duyarlılık konusunda çözüm önerileri geliştirilerek bütüncül bir derleme çalışması yapmak amaçlanmıştır. Kişiler arası duyarlılığın birçok olumsuz etkisi olduğu görülmektedir. Bunlar özetle, değersizlik ve yetersizlik inançları, kişiler arası ilişkilerde karşı tarafın tepkilerini yanlış ve olumsuz yorumlama eğilimi, diğerleri üzerinde bırakılan izlenimlere karşı aşırı endişe duyma hali, reddedilme, eleştirilme korkuları ve bunlar sonucunda geliştirilen sosyal kaygı ve sosyal ortamlardan kaçma davranışı, toplum içinde girişken olamama ve çekingen davranışlar sergileme, reddedilmemek için uyumlu davranma çabası olarak açıklanmıştır. Bu durum, kişiler arası duyarlılığın bilişsel, duygusal, sosyal ve davranışsal boyutlara sahip kapsamlı bir özellik olduğunu göstermektedir. Bu nedenle birçok başka psikolojik problemle de ilişki içindedir. Alanyazın incelendiğinde yapılan araştırmalarda, kişiler arası duyarlılığın sosyal kaygı, yalnızlık, koruyucu ebeveyn tutumu, bağlanma stilleri, düşük sosyal ve duygusal zeka, etkili olmayan çatışma çözme yöntemleri, akıllı telefon bağımlılığı, reddedilmeye karşı duyarlılık, depresyon, bilişsel çarpıtmalar, düşük benlik saygısı, düşük psikolojik sağlamlık, yeme bozuklukları, belirsizliğe tahammülsüzlük, travma geçmişi, bazı kronik hastalıklar ve psikolojik rahatsızlıklar ile ilişki içinde olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmalara ek olarak kişiler arası duyarlılığı azaltmaya yönelik deneysel çalışmalar da vardır. Bu çalışmalarda bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışma uygulamalarına ağırlık verildiği ve olumlu sonuçlar elde edildiği görülmektedir. Kişiler arası duyarlılık ile ilgili tüm bu unsurların ortaya konmasının, ilgili alanyazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışma kapsamında elde edilen bilgiler, bu unsurlara yönelik yapılacak olan akademik çalışmaların ve müdahale yöntemlerinin zenginleştirilmesini sağlayabilir.
Keywords : Kişiler Arası Duyarlılık, Kişiler Arası İlişki, Sosyal Kaygı