الاختلاف النّحويّ وأثره في توجيه المعنى بين روايتَيْ حفص وشعبة عن عاصم، جمعًا ودراسة، وتوجيهًا Derleme, İnceleme ve Anlam Yönelimi Açısından Hafs ve Şu'be'nin Âsım'dan Rivâyetleri Arasındaki Nahiv (Sentaks) Farklılığı ve Bunun Anlamı Yönlendirmeye Olan Etkisi

Authors : Hüseyin Yusuf

Pages : 335-351

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2023-01-31

Article Type : Research

Abstract :هذا البحث قائم على دراسة الاختلافات في روايتَيْ شعبة وحفص من النّاحية النّحويّة، ففيه تمّ رصد الاختلافات الإعرابيّة بين الرّوايتين في القرآن الكريم كلّه، ومن ثَمّ قورنت الرّوايتان، وتمّ توجيههما نحويًّا مع بيان أثر هذا الاختلاف الإعرابيّ في اختلاف المعنى، ووقفت الدّراسة عند ما يحتمله اللّفظ من أوجه إعرابيّة ممّا تمّ ذكره في بطون أمّات كتب اللّغة والتّفسير وغيرها، ثمّ دراستها والوقوف عندها، وإمعان النّظر وتسريحه فيها؛ لترجيح كِفّة وجه على غيره، كلّ ذلك وَفْقَ قواعد النّحو وأصوله، وأولويّاته في التّرجيح، فهناك وجه يفوق غيره من حيث القوّة؛ لاعتماده على أقوى المذهبين، وأثبت المسلكين، ثمّ كانت للباحث آراؤه الّتي يذيّل بها كلّ مسألة معضَّدة بالأدلّة وقواعد الاستدلال، وقد قسّمت الدّراسة إلى مبحثين: الأوّل: تناول الآيات المكيّة الّتي ورد فيها الاختلاف بين روايتي حفص وشعبة من النّاحية النّحويّة. والثّاني: تطرّق إلى الآيات المدنيّة الّتي ورد فيها اختلاف بين الرّوايتين، وقد سلكت في هذه الدّراسة المنهج التكامليّ، ثم ذُيّلت الدّراسة بأهمّ النّتائج الّتي توصّل إليها الباحث، وأهمّ التّوصيات، فثبت للمصادر والمراجع. Bu araştırma, Şu\'be ve Hafs\'ın rivâyetleri arasındaki farklılıkları nahiv (sentaks) yönünden inceleme üzerine yapılmıştır. Araştırma içerisinde, Kur\'ân-ı Kerîm\'in tümü üzerinde iki rivâyet arasındaki îrâb (kelimelerin son harekelerini inceleyen ilim) farklılıkları gözlemlenmiş ve buradan yola çıkılarak iki rivâyet karşılaştırılmıştır. Bu îrâb farklılığının, anlam farklılığı üzerindeki etkisi açıklanarak her iki rivâyet, nahiv (sentaks) açısından sunulmuştur. İnceleme, temel dil ve tefsir kitapları ile diğer eserlerin içinde zikredilen, lafzın ihtimal dahilinde olan îrâbî açıdan üzerinde durmakta, sonra bunları incelemekte, onlarla meşgul olmakta; bir bakış açısını diğerlerine tercih etmek için konuyu dikkatle gözden geçirmekte ve detaylı bir biçimde ele almaktadır. Tüm bunlar, nahiv (sentaks) ilminin kaide ve temellerine, tercih hususundaki önceliklerine uygun olarak yapılmıştır. Ortada, iki ekolün en güçlüsüne ve iki gidiş yolunun en sağlamına dayanması itibarı ile kuvvet bakımından diğerlerinden daha seçkin olan bir bakış açısı vardır. Sonra araştırmacının, delillerle ve delil çıkarma kaideleri ile güçlendirerek her meselenin sonuna eklediği görüşleri yer almaktadır. İnceleme, iki bölüme ayrılmıştır: Birinci bölüm: içlerinde, Hafs ve Şu\'be\'nin rivâyetleri arasındaki farklılığın geçtiği Mekkî (Mekke\'de nâzil olan) âyetleri, nahiv (sentaks) açısından ele almaktadır. İkinci bölüm ise: içlerinde iki rivâyet arasındaki farklılığın geçtiği Medenî (Medîne\'de nâzil olan) âyetlere değinmektedir. Bu incelemede, tamamlayıcı yöntemi takip etmiş; sonra incelemeye araştırmacının ulaştığı en önemli sonuçları, en önemli tavsiyeleri eklemiş; kaynak ve referansları tespit etmiş bulunmaktayım.
Keywords : Nahiv Farklılığı, Anlam Yönelimi, Hafs ve Şu, Derleme, İnceleme