GEÇİŞ DEVRİ İMLÂ HUSUSİYETLERİ İÇİN 17. YÜZYILDAN BİR ÖRNEKLEM "AZİZ MAHMUD HÜDÂYÎ DÎVÂNI

Authors : Murat Ayar

Pages : 121-138

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2022-01-31

Article Type : Research

Abstract :Eski Anadolu Türkçesinden (13 ila 15. yüzyıllar) Osmanlı Türkçesinin (16 ila 19. yüzyıllar) dil özelliklerine ait geçişkenliğin yoğun olarak görüldüğü zaman dilimlerinden biri de 17. asırdır. Bu çalışmada, 17. yüzyılın hem hece hem de aruza ait metin örneklerini içinde barındıran ve harekeli olması yönüyle de işin sıhhat ve güvenirliğini bir kat daha artıran Aziz Mahmud Hüdâyî’ye ait Dîvân’la, dönemin yazım ve fonotik yapısına ait değişimi-çeşitlenmeyi gözler önüne sermek amaçlanmaktadır. Eserin, halkın kullandığı dile olan yakınlığı ve sadeliği ile harekeli bir özellikte olması, çalışmanın yöntemini de belirlemiştir. Seçilen harekeli zemin metnin sağladığı olanakla, ilgili başlık ve değerlendirmelere hizmet eden kelime ve ekler öncelikli olarak fişleme işlemine tabi tutulmuş; ardından seçili birkaç örnek, karşılaştırma yöntemiyle dikkatlere sunulmuştur. Fonotik ve morfonolojik yapıya dair hususlarda F. Kadri Timurtaş’ın Eski Türkiye Türkçesi XV. Yüzyıl Gramer-Metin-Sözlük ve Tahsin Banguoğlu’nun Türkçenin Grameri çalışmalarındaki ilgili tasnifler referans olarak alınmıştır. Bu makalemizde, dönemin vezin ve yazma bilgisi arasındaki ilişki ile kelime ve ses değerleri arasındaki yazım tercihlerinin ve değişimlerinin tespiti yapılmıştır. Bu sayede, kültürel formların oluşmasında önemli bir yer işgal eden dil değerlerinin değişim ve gelişim safhalarından bir örneklemin, günümüz araştırmacı ve meraklılarının istifadesine sunulması sağlanacaktır.
Keywords : 17. Asır, Hüdayi Dîvânı, Fonotik, İmlâ, Vezin