BAZI BELÂGAT KİTAPLARINDA MÜŞÂKELE SANATININ TANIM VE TASNİFİ

Authors : Muhittin Eliaçik

Pages : 6-15

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2015-04-08

Article Type : Other

Abstract :Arapça "şekl” kökünden gelen ve belâgat kitaplarında bir edebî sanat olarak ele alınan müşâkele kelimesi, tanım ve tasnifinde farklılık görülebilen bir terimdir. Terdîd, tekrir, reddü’l-acüz gibi söz tekrarına dayalı sanatlardan olan bu terimin mecaz içerip içermediği de tartışılmıştır. Bu terim ilk belâgat kitaplarında tek ve belli bir tanımla karşımıza çıkarken, daha sonraki eserlerde açıklama ve şerhin de etkisiyle tanım farklılaşmıştır. Ayrıca, Osmanlı sahasında yazılan belâgat kitaplarının bazılarında bu sanata hiç yer verilmemiştir. îlk dönem belâgat kitaplarında daha açık ve anlaşılır bir tanım ve örnekle verilmişken, daha sonraki eserlerde tanım ve örneklerde karışık bir durum ortaya çıkmıştır. Bu edebî terimin tanımı: "çok anlamlı kelimelerin art arda iki anlamı ile kullanılması; birinin söylediği bir sözü diğerinin başka anlamda tekrarlaması; karşılıklı konuşan iki kişiden birinin söylediği bir sözü diğerinin başka bir düşünceye cevap olacak şekilde tekrarlaması” şekillerinde karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla bu sanatın belâgat kitaplarında mukayeseli biçimde incelenerek oıtaya konulması gerekmektedir. Bu makalede de böyle bir inceleme ve mukayese yapılmaktadır.
Keywords : Belâgat, Edebî sanat, Müşâkele, tanım ve tasnif